Najbardziej śmierdzący kwiat świata zakwitł w Ogrodzie UW. Fenomen dziwidła olbrzymiego z bliska
Nocna transmisja na żywo, setki internautów wpatrzonych w ekran, a wszystko to za sprawą jednej niezwykłej rośliny. W Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego, po raz drugi zakwitł Amorphophallus titanum — nazywany najśmierdziejsszym kwiatem świata. Co sprawia, że po rozkwicie rośnie wokół niego takie poruszenie? Poznaj sekrety tego fascynującego giganta z Sumatry.
Dziwidło olbrzymie – roślinny celebryta i jego tajemnice
Dziwidło olbrzymie, znane również jako Amorphophallus titanum, bez wątpienia należy do najbardziej niezwykłych mieszkańców szklarni Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Ta roślina rekordzistka jest nie tylko imponująca pod względem rozmiarów – jej kwiatostan potrafi osiągnąć nawet 3 metry wysokości – lecz również słynie z niezwykle intensywnego, wręcz odpychającego zapachu. W sierpniu 2025 po raz drugi można było na własne oczy (i nosy) obserwować jej kwitnienie w warszawskiej placówce. Nocą tysiące widzów śledziły ten fascynujący proces na żywo przez internet, oczekując na chwilę, gdy gigantyczny liść – tzw. spatha – rozchyli się, odsłaniając serce kwiatostanu.
Proces kwitnienia i wyjątkowa biologia dziwidła
Kwitnienie dziwidła olbrzymiego to zjawisko niezwykle rzadkie w uprawie – w 2021 roku miało miejsce po raz pierwszy w historii warszawskiego ogrodu, teraz powróciło z jeszcze większym rozmachem. Roślina ta wytwarza potężną podziemną bulwę, z której zaledwie raz na kilka-kilkanaście lat wyrasta spektakularny kwiatostan. W warunkach naturalnych na indonezyjskiej Sumatrze to zjawisko co prawda nie należy do codzienności, ale w ogrodach botanicznych stanowi prawdziwą rzadkość – i wywołuje prawdziwy szał zarówno wśród naukowców, jak i laików.
Sam proces rozkwitu trwa zaledwie kilkanaście godzin. Według naukowców z Ogrodu Botanicznego UW, podczas ostatniego kwitnienia rozchylanie liścia podkwiatostanowego rozpoczęło się wieczorem, a kulminacja przypadła na godziny nocne i wczesnoranne. Pełny rozkwit pozwala oddać się obserwacji (oraz niesamowitemu zapachowi) tylko przez 4-6 godzin, po czym kwiatostan stopniowo więdnie.
Rozmiary, budowa i mechanizmy przetrwania
Dziwidło olbrzymie to prawdziwy gigant w świecie roślin. W naturze jego kwiatostan osiąga nawet ponad 3 metry wysokości i do 1,5 metra szerokości, a podziemna bulwa potrafi ważyć dziesiątki kilogramów. Kwiatostan składa się z ogromnej pochwy (spathy), otaczającej strukturę kwiatową – kolbę – na której znajdują się zarówno kwiaty żeńskie (u podstawy), jak i męskie (wyżej). Roślina wykształciła unikalny sposób zapobiegania samozapyleniu – w pierwszej kolejności otwierają się kwiaty żeńskie, a dopiero po pewnym czasie, gdy nie są już zdolne do przyjęcia pyłku, zaczynają funkcjonować kwiaty męskie. To sprytne rozwiązanie sprzyja skutecznemu zapyleniu krzyżowemu i zwiększa różnorodność genetyczną dziwideł.
Niesławny zapach i biologiczna termogeneza
Tym, co uczyniło dziwidło olbrzymie legendą, jest jego zapach – intensywna, duszna woń porównywana do gnijącego mięsa. Roślina emituje ten aromat po to, by przyciągnąć swoich naturalnych zapylaczy: chrząszcze padlinożerne oraz muchówki, które wabione perfidnym aromatem, trafiają prosto do wnętrza kwiatostanu. Fenomenowi towarzyszy dodatkowo zjawisko termogenezy, czyli podgrzewania kwiatostanu – dzięki temu zapach rozchodzi się jeszcze dalej, a zapylacze mają więcej energii do działania. W rzeczy samej, kto odważy się odwiedzić szklarnie w odpowiednim momencie, nie zapomni tego doświadczenia do końca życia.
Wyjątkowość warszawskiego okazu i reakcje odwiedzających
Warszawski ogród jest jednym z nielicznych miejsc w Europie, gdzie udało się doprowadzić do kwitnienia tej wyjątkowej rośliny. Tegoroczny kwiatostan osiągnął aż 180 cm wysokości, bijąc rekord sprzed czterech lat. Opiekun rośliny, mgr inż. Piotr Dobrzyński, podkreśla, że egzemplarz z UW z każdym rokiem staje się większy i silniejszy. Kiedy rozchylona spatha odsłania wnętrze, a woń wypełnia szklarnię, zwiedzający mają niepowtarzalną okazję zobaczyć z bliska jedno z największych biologicznych widowisk. Szklarnia podczas kwitnienia jest dostępna dla odwiedzających w godzinach przedpołudniowych, a całe wydarzenie transmitowane jest także na żywo w internecie, co pozwala cieszyć się nim również tym, którzy nie mogą pojawić się osobiście.
Zakończenie i globalny wymiar fenomenu
Dziwidło olbrzymie nie tylko zachwyca i jest przedmiotem badań, ale także inspiruje tysiące osób na całym świecie do zainteresowania się botaniką. W sieci można znaleźć dziesiątki filmów, transmisji i zdjęć dokumentujących krótkotrwały rozkwit tej niezwykłej rośliny. Obecnie, gdy kilka okazów kwitnie jednocześnie w europejskich ogrodach botanicznych, Warszawa z dumą prezentuje swojego roślinnego giganta. Fascynujące zjawiska, jak skomplikowany mechanizm zapylania czy termogeneza, pokazują, jak złożony i nieprzewidywalny potrafi być świat roślin. Dziwidło olbrzymie pozostaje nie tylko „najbardziej śmierdzącym kwiatem świata”, ale również symbolem potęgi natury, która wciąż potrafi nas zaskoczyć i zachwycić.
