KAS odkrywa nieprawidłowości w budowlance, turystyce i transporcie: co wykazały nabycia sprawdzające?
Wzrost liczby naruszeń fiskalnych w polskich firmach niepokoi skarbówkę. Najnowszy raport Krajowej Administracji Skarbowej pokazuje, gdzie przedsiębiorcy najczęściej obchodzą przepisy. Sprawdź, w których branżach czyhają największe ryzyka dla budżetu państwa.
Co to są nabycia sprawdzające i jakie mają znaczenie dla gospodarki?
Nabycia sprawdzające, wprowadzone w życie w 2022 roku przez Krajową Administrację Skarbową (KAS), to jedno z narzędzi prewencyjnych stosowanych wobec przedsiębiorców. Polegają one na ukrytym zakupie towarów lub usług przez funkcjonariuszy lub pracowników KAS – celem jest ocena prawidłowości dokumentowania sprzedaży, przede wszystkim poprzez wydanie paragonu fiskalnego. Dzięki tym kontrolom skarbówka może określić skalę nieewidencjonowanej sprzedaży, która prowadzi do poważnych strat dla budżetu państwa. W ostatnich latach, jak podaje szef KAS, Marcin Łoboda, znaczenie tego typu działań stale rośnie. Pozwalają one nie tylko ujawniać nieuczciwych przedsiębiorców, lecz również podnosić świadomość fiskalną w społeczeństwie oraz wyrównywać szanse legalnej konkurencji na rynku.
Wprowadzenie nabyć sprawdzających miało na celu ułatwienie przeciwdziałania tzw. przestępstwom paragonowym, które nadal są jednym z głównych mechanizmów unikania opodatkowania – zarówno VAT, jak i podatków dochodowych oraz akcyzy.
Statystyki z pierwszego półrocza 2025 roku: gdzie jest najwięcej nieprawidłowości?
W pierwszej połowie 2025 roku KAS przeprowadziła ponad 25 tysięcy nabyć sprawdzających. Nieprawidłowości stwierdzono w 9055 przypadkach, co daje aż 36-procentowy wskaźnik naruszeń spośród wszystkich kontroli. Największy udział wśród nieprawidłowości mają trzy branże: budowlana (58%), turystyczna (55%) oraz transport pasażerski (52%). To właśnie w tych sektorach najczęściej dochodziło do niezaewidencjonowania sprzedaży przy użyciu kasy fiskalnej lub niewydania paragonu.
Dalej, wysokie wskaźniki naruszeń odnotowano w branżach motoryzacyjnej i medycznej (po 47%), a także w rozrywce i rekreacji (44%), gastronomii (35%) i branży beauty (34%). Rok do roku widać wzrost liczby wykrytych nieprawidłowości – w analogicznym okresie 2024 r. wykryto ich 5944 po przeprowadzeniu 26,9 tys. kontroli. Wyraźnie widać więc, że przedsiębiorcy nadal próbują obchodzić przepisy fiskalne, choć coraz skuteczniej wykrywa to KAS.
Mandaty i wymierne efekty dla budżetu państwa
Dane KAS wskazują, że skuteczność nabyć sprawdzających to nie tylko prewencja, ale i wymierne korzyści finansowe. W pierwszym półroczu 2025 r. nałożono ok. 9,5 tys. mandatów karnych na kwotę ponad 12,6 mln zł. Maksymalny mandat sięgnął aż 23 900 zł, a najniższy 350 zł. W przypadku odmowy przyjęcia mandatu, sprawa trafia na drogę sądową, a w przypadkach recydywy – firmy są obejmowane dodatkowymi, szczegółowymi kontrolami.
Nakłady na same nabycia sprawdzające są relatywnie niewielkie – w pierwszym półroczu 2025 r. wydano na nie ok. 470 tys. zł, czyli tylko 3,7 proc. kwoty uzyskanej z mandatów. W skali rocznej podobnie – w 2024 r. na działania kontrolne wydano 963 tys. zł, co stanowiło 4,7 proc. wartości mandatów. Warto zauważyć, że skuteczność tych działań przekłada się również na wyższe deklaracje podatku VAT, akcyzy czy podatków dochodowych, które – według KAS – w wybranych województwach w 2024 roku wzrosły o ponad 467 mln zł w branży gastronomicznej.
Sezonowość kontroli i strategia wyboru branż
KAS prowadzi nabycia sprawdzające przez cały rok, jednak sezonowość – np. wakacje czy okresy świąteczne – przekłada się na intensyfikację działań. Wynika to z analizy ryzyka, którą KAS wykonuje na podstawie wcześniejszych stwierdzonych nieprawidłowości. Skarbówka celuje przede wszystkim tam, gdzie najłatwiej wykryć przypadki niewydawania paragonów i nieewidencjonowania sprzedaży, koncentrując się na branżach i sektorach usług, które tradycyjnie są najbardziej narażone na tego typu praktyki.
W praktyce działania KAS mogą obejmować zarówno małe punkty handlowe czy gastronomiczne, jak i duże sklepy, hotele, przewoźników TAXI czy sprzedawców internetowych. O sukcesie tej strategii świadczy również fakt, że najwięcej problemów wykryto w sektorach, w których do tej pory kontrola była utrudniona.
Zmian w przepisach i procedurach: lepsze narzędzia dla KAS
Jak zapewnia Marcin Łoboda, KAS korzysta z doświadczenia wyniesionego z nabyć sprawdzających do udoskonalania procedur oraz regulacji wewnętrznych. Obecnie trwają prace nad zmianą zarządzenia Ministerstwa Finansów regulującego fundusz nabycia sprawdzającego: chodzi o zwiększenie limitów środków na kartach płatniczych oraz podniesienie wysokości jednorazowych wydatków podczas kontroli. Warto dodać, że zakupiony towar podczas takich nabyć jest niezwłocznie zwracany sprzedawcy – o ile otrzymano paragon. Gdy stanowi on dowód przestępstwa, towar jest zatrzymywany zgodnie z przepisami.
Zmiana przepisów oraz przygotowanie nowych wytycznych pozwoli KAS jeszcze skuteczniej tropić nieuczciwych przedsiębiorców i reagować na pojawiające się nowe metody unikania fiskalizacji obrotu.
Podsumowanie: budowlanka, turystyka i transport pod ostrzałem KAS
Tegoroczne działania Krajowej Administracji Skarbowej pokazują, że polska gospodarka wciąż zmaga się z szerokim zjawiskiem nieprawidłowości w rejestrowaniu sprzedaży. Najbardziej narażone branże – budowlana, turystyczna i transportowa – muszą liczyć się z jeszcze dokładniejszymi kontrolami. Statystyki rekordowych mandatów i rosnących wpływów do budżetu potwierdzają skuteczność nabyć sprawdzających. Przedsiębiorcy muszą więc z jednej strony przestrzegać przepisów, a z drugiej mogą liczyć na sprawiedliwsze warunki konkurencji. Skarbówka nie zamierza się wycofywać – wręcz przeciwnie, zapowiada dalsze doskonalenie narzędzi kontrolnych, co może na stałe zmienić krajobraz uczciwości fiskalnej polskich firm.
