KPO pod lupą rządu: możliwe zmiany personalne i kontrole w branży HoReCa
Premier Donald Tusk zapowiada możliwe zmiany personalne oraz szczegółowe kontrole po ujawnieniu wątpliwych inwestycji, które sfinansowano z Krajowego Planu Odbudowy. Sprawa budzi emocje wśród przedsiębiorców branży HoReCa i stanie się przedmiotem analizy podczas najbliższego posiedzenia Rady Ministrów.
KPO w centrum uwagi. Tusk zapowiada możliwe decyzje kadrowe
Sprawa wykorzystania środków z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) na inwestycje w branży HoReCa (hotele, restauracje, kawiarnie) w ostatnich dniach rozgrzała opinię publiczną i świat polityki. Premier Donald Tusk na poniedziałkowej konferencji prasowej zapowiedział możliwość podjęcia poważnych decyzji personalnych po tym, jak zostaną przedstawione szczegółowe wyjaśnienia przez minister funduszy i polityki regionalnej, Katarzynę Pełczyńską-Nałęcz. – Po uzyskaniu szczegółowego raportu będę dysponował materiałem pozwalającym zdecydować o ewentualnych dymisjach i konsekwencjach – zapewnił Tusk, wskazując na gotowość rządu do zdecydowanych działań.
Zarzuty wobec rozdziału środków z KPO – co poszło nie tak?
KPO miał być dla polskich przedsiębiorstw ratunkiem po pandemicznych latach. Niestety, proces rozdzielania środków spotkał się z zarzutami niegospodarności i „beztroskiego” przyznawania dotacji na wydatki nie uzasadnione celami programu – od jachtów czy luksusowych mebli, po wirtualne strzelnice i solaria. Jak tłumaczył premier, kontrowersje są efektem presji czasu i bałaganu po rządach PiS, które zablokowały środki z KPO. Decyzje o szybszym tempie i uproszczeniu procedur miały umożliwić jak najszersze wsparcie polskich firm zagrożonych utratą funduszy. Donald Tusk podkreślił, że na razie nie stwierdzono przypadków kradzieży czy korupcji, ale postępowanie w sprawie nadużyć potrwa do końca września.
Minister Pełczyńska-Nałęcz: będą wyjaśnienia i rozliczenia
We wtorek minister funduszy Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz ma przedstawić pełną informację na temat procedur przyznawania dotacji w ramach KPO, a także omówić zakres i wyniki dotychczasowych kontroli. Szefowa resortu już zapewniła, że wszelkie przypadki naruszeń będą skutkowały żądaniem zwrotu środków. Minister Pełczyńska-Nałęcz wyjaśniła, że zmodyfikowanie kryteriów naboru (obniżenie progu spadku obrotów z 30 do 20 procent) miało umożliwić bredszą dystrybucję funduszy i zagwarantować realizację wymogów KPO – najpierw pomoc trafiła do najbardziej poszkodowanych przedsiębiorstw, a potem do szerszego grona. Przypomniała, że taki mechanizm jest standardem w dotacjach publicznych.
Opozycja i branża HoReCa domagają się konsekwencji
Oburzenie wywołały informacje, jakie zaczęły pojawiać się na platformie X (dawniej Twitter), gdzie przedsiębiorcy i dziennikarze publikowali konkretne przykłady kontrowersyjnych zakupów za środki z KPO. Dotacje przyznano nie tylko na sprzęt gastronomiczny, ale również na luksusowe łodzie, sauny czy kosztowną elektronikę. Sprawa bardzo szybko przeszła do mediów ogólnopolskich. Resort funduszy zapewnia o pełnej transparentności i weryfikacji projektów, a sejmowe komisje już szykują się do przesłuchań urzędników i beneficjentów. Prokuratura wszczęła czynności sprawdzające, a Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) została zobowiązana do złożenia raportu do końca września.
Zmiany kadrowe już się zaczęły – dymisja w PARP
W związku z zamieszaniem wokół podziału środków z KPO i zarzutami o nienależytą kontrolę, z końcem lipca stanowisko straciła Katarzyna Duber-Stachurska, prezes PARP. Jak sama podkreśla, agencja nie miała realnego wpływu na ustalanie kryteriów naboru czy zasad programu – wszystko ustalało Ministerstwo Funduszy. Decyzje dotyczące finansowanych inwestycji, w tym budzących kontrowersje wydatków, pochodziły z resortu, który też zatwierdzał umowy. Duber-Stachurska twierdzi, że ministerstwo było świadome możliwości zakupu łodzi jako elementu dywersyfikacji działalności przez przedsiębiorców z branży HoReCa.
Kogo wspierało KPO? Zasady naboru i skalę wsparcia
KPO dla branży HoReCa powstał z myślą o mikro, małych i średnich przedsiębiorstwach dotkniętych skutkami pandemii COVID-19. Kryteria naboru określono jeszcze w 2023 roku, a w dwóch edycjach wnioskowania (maj-czerwiec i lipiec-październik 2024) rozdysponowano 1,2 mld zł na blisko 3000 projektów, z czego na dzień dzisiejszy wypłacono około 110 mln zł. Główne wymogi to spadek obrotów w latach 2020-2021 minimum o 20-30% oraz wprowadzenie nowej usługi lub rozszerzenie oferty. Większość środków trafiła do firm rodzinnych, lokalnych hoteli czy restauracji, które często nie przetrwałyby bez tej pomocy. Jednak łatwiejsze kryteria doprowadziły do nadużyć, które teraz muszą być szczegółowo rozliczone.
Podsumowanie: czy KPO spełniło swoją rolę i co dalej ze wsparciem?
Afera z przyznawaniem środków z KPO na kontrowersyjne inwestycje uwidoczniła problem nadzoru i kontroli nad funduszami unijnymi w Polsce. Premier Tusk jasno zadeklarował politykę „zero tolerancji” dla nieprawidłowości oraz gotowość do personalnych rozliczeń. Ostateczna lista beneficjentów oraz zweryfikowanych projektów zostanie przedstawiona Komisji Europejskiej do końca roku, a przewidywane kontrole i raporty mają przywrócić zaufanie do programu. Dla przedsiębiorców branży HoReCa uczciwe rozliczenie dotacji to szansa na uporządkowanie rynku – czas pokaże, czy rządowe zapowiedzi przełożą się na konkretne działania i wyciągnięcie wniosków na przyszłość.
