Wydatki Polaków na kulturę zaskakują. Kto najczęściej chodzi do kina, teatru i na koncerty?
Nowy sondaż IBRiS ujawnia, jak często Polacy wybierają się na wydarzenia kulturalne i kto wydaje na to najwięcej. Różnice są większe, niż myślisz.
Uczestnictwo Polaków w kulturze: najnowsze dane z sondażu
Według badania IBRiS z przełomu lipca 2025 roku, większość Polaków co najmniej raz w ostatnim półroczu uczestniczyła w wydarzeniach kulturalnych. Koncerty okazały się najbardziej popularną formą rozrywki — przynajmniej raz w takim wydarzeniu wzięło udział 68 proc. respondentów. Kino odwiedziła nieco ponad połowa Polaków (51,5 proc.), a blisko co trzeci badany pojawił się w teatrze (26,9 proc.). Wśród odpowiedzi wskazano też wystawy (28,2 proc.) oraz festiwale kulturalne (21,1 proc.), choć te formy nadal pozostają mniej dostępne w mniejszych miejscowościach. Na uwagę zasługuje jednak spory odsetek osób, które w ogóle nie skorzystały z żadnej formy kultury — takich odpowiedzi udzieliło aż 37,3 proc. uczestników sondażu. Zaledwie 1,5 proc. Polaków deklaruje częsty, cotygodniowy udział w wydarzeniach kulturalnych, a 1,1 proc. robi to dokładnie raz w tygodniu. Przeważają jednak osoby uczestniczące w kulturze jedynie raz na miesiąc (37,4 proc.) bądź kilka razy w miesiącu (15,7 proc.), wskazując na dość umiarkowany model konsumpcji kultury.
Dysproporcje polityczne i społeczne w dostępie do wydarzeń kulturalnych
Analiza uczestnictwa w kulturze według preferencji politycznych ujawnia wyraźne różnice. Najbardziej aktywną grupą są wyborcy o poglądach lewicowych — 72,4 proc. z nich uczestniczy w wydarzeniach kulturalnych przynajmniej raz w miesiącu, podczas gdy tylko 26,3 proc. lewicowców nie uczestniczy w ogóle. W przypadku obywateli o centrowych poglądach, wyniki są bardziej zróżnicowane: 55,8 proc. bierze udział przynajmniej raz w miesiącu, a co czwarty wcale. Wyborcy prawicy najczęściej deklarują brak uczestnictwa (aż 50,5 proc. w ostatnim półroczu nie było na żadnym wydarzeniu), co stanowi najwyższy wskaźnik nieobecności spośród opisanych grup. Warto zwrócić uwagę, że koncerty cieszą się niemal identycznym zainteresowaniem reprezentantów wszystkich stron sceny politycznej. Jednak już teatr czy wystawy lepiej rezonują z osobami o lewicowych poglądach, podczas gdy prawica częściej wybiera kino lub nie uczestniczy w kulturze w ogóle. Eksperci zwracają uwagę, że tego rodzaju różnice wynikają zarówno z przyzwyczajeń kulturowych, jak i dostępności regionalnych ofert.
Wpływ płci, wieku i miejsca zamieszkania na konsumpcję kultury
Dane z sondażu IBRiS wyraźnie wskazują, że płeć, wiek i miejsce zamieszkania mają kluczowe znaczenie dla zaangażowania w życie kulturalne. Kobiety okazują się bardziej aktywne od mężczyzn: aż 59,9 proc. z nich deklaruje udział w wydarzeniach kulturalnych przynajmniej raz w miesiącu, podczas gdy wśród mężczyzn ten odsetek wynosi 51,5 proc. Panowie częściej niż kobiety przyznają, że nie uczestniczą w tego typu wydarzeniach (42,5 proc. vs 32,1 proc.). Gdy przyjrzeć się konkretnym wyborom, kobiety przeważają na koncertach (72,9 proc. wobec 62,3 proc. mężczyzn), teatrze i spotkaniach autorskich, natomiast mężczyźni częściej chodzą do kina i na wystawy. Znaczenie mają też wiek i miejsce zamieszkania – młodzi dorośli, zwłaszcza mieszkańcy dużych miast, udzielają się kulturalnie częściej niż seniorzy i osoby z mniejszych miejscowości. Mieszkańcy wsi i osoby w wieku powyżej 60 lat rzadziej korzystają z oferty kulturalnej, co eksperci tłumaczą zarówno barierami finansowymi, jak i logistycznymi, a także innymi formami spędzania wolnego czasu.
Popularność poszczególnych form kultury
Nie wszystkie wydarzenia kulturalne budzą jednakowe zainteresowanie wśród Polaków. Bezapelacyjnie najpopularniejsze są koncerty i kino, które w badaniu IBRiS zebrały najwięcej wskazań. Bardziej niszowe pozostają z kolei wystawy sztuki (28,2 proc.), spektakle teatralne (26,9 proc.) i festiwale. Tylko 12,4 proc. respondentów wybrało się na spotkanie autorskie lub literackie, a warsztaty i plenery artystyczne to aktywność poniżej 1 proc. Polaków. Co ciekawe, kobiety częściej niż mężczyźni wybierają teatr i wydarzenia literackie, natomiast panowie preferują kino czy wystawy. Konieczność pokrycia kosztów biletów nadal bywa znaczącą barierą, szczególnie w mniejszych miejscowościach, gdzie oferta kulturalna jest skromniejsza. Według danych GUS z 2024 roku, galerie sztuki odwiedziło 4,5 mln osób, co pokazuje stopniowy wzrost zainteresowania sztukami wizualnymi, choć te dane bledną w porównaniu z masowym odbiorem kina i muzyki.
Jakie wyzwania stoją przed kulturą w Polsce?
Postępujące różnice w uczestnictwie w kulturze wskazują, że wyzwaniem na nadchodzące lata będzie niwelowanie barier dostępu oraz promowanie szerokiego uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych. Eksperci podkreślają, iż konieczne są działania systemowe: inwestycje w rozwój oferty kulturalnej w małych miejscowościach, obniżenie cen biletów czy wsparcie lokalnych organizatorów wydarzeń. Coraz częściej pojawiają się także postulaty wprowadzenia programów edukacyjnych i społecznych, które zwiększyłyby świadomość kulturową całego społeczeństwa. Raport IBRiS potwierdza, że konsumpcja kultury nie jest wyłącznie kwestią preferencji, ale też dostępności, zamożności oraz nawyków wyniesionych z domu czy szkoły. Otwierają się więc przed Polską nowe możliwości i wyzwania – czy uda się zachęcić więcej osób do aktywnego uczestnictwa w kulturze i przełamać bariery społeczne, pokażą kolejne lata i efekty zmian w polityce kulturalnej państwa.
