USA grozi Rosji nowym statusem: sankcje i izolacja coraz bliżej?

Kontekst amerykańskiej groźby wobec Rosji

Relacje rosyjsko-amerykańskie uległy ponownemu zaostrzeniu po wypowiedzi senatora Lindsey’ego Grahama, jednego z najbardziej wpływowych członków amerykańskiego Senatu i sojusznika Donalda Trumpa. Polityk zadeklarował, że jeśli Rosja nie zwróci Ukrainie tysięcy dzieci wywiezionych z okupowanych terenów, podejmie formalne kroki w celu uznania Federacji Rosyjskiej za kraj sponsorujący terroryzm. Takie określenie miałoby poważne następstwa, zarówno polityczne, jak i gospodarcze, izolując Rosję na arenie międzynarodowej jeszcze mocniej. Dotychczas administracja USA nie zdecydowała się na taki krok, mimo wielokrotnych apeli ze strony Ukrainy oraz części kongresmenów. Status ten obecnie mają jedynie Korea Północna, Iran, Syria i Kuba. Kryteria uznania za sponsora terroryzmu są ściśle określone w amerykańskim prawie i dotyczą krajów wspierających akty terroryzmu wobec innych państw.

Dramatyczna sytuacja ukraińskich dzieci

Według danych opublikowanych przez ukraińskie władze oraz organizacje międzynarodowe, od początku pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę przynajmniej 19–20 tysięcy dzieci zostało wywiezionych lub przymusowo przesiedlonych na teren Rosji lub do enklaw separatystycznych. Dzieci te pozbawiane są kontaktu z biologicznymi rodzinami, często trafiają pod opiekę rosyjskich rodzin zastępczych, a starsze z nich są nawet poddawane szkoleniom o charakterze wojskowym. Dokumentowane są przypadki zakazu posługiwania się językiem ukraińskim oraz przymuszanie do przyjęcia rosyjskiej tożsamości, co jest nazywane rusyfikacją. Skala procederu wzbudziła uzasadnione oburzenie w społeczności międzynarodowej. Amnesty International i Human Rights Watch uznały działania Rosji za formę przemocy wobec dzieci, zaś Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania Władimira Putina z powodu bezprawnych deportacji dzieci.

Reakcje w Białym Domu i na Kapitolu

Ochrona dzieci wywiezionych przez Rosję była przedmiotem działań nie tylko senatora Grahama. Tydzień wcześniej Melania Trump, pierwsza dama Stanów Zjednoczonych, oficjalnie zwróciła się w tej sprawie do Władimira Putina poprzez list przekazany prezydentowi Rosji przez Donalda Trumpa podczas oficjalnej wizyty na Alasce. Amerykańska klasa polityczna od miesięcy intensywnie monitoruje sytuację wywiezionych ukraińskich dzieci, uznając ją za jeden z najtragiczniejszych aspektów wojny. Społeczne poparcie dla zdecydowanych działań wobec Rosji narasta, jednak decyzja administracji USA o formalnym uznaniu Rosji za państwo sponsorujące terroryzm wymaga szerokiej zgody politycznej i jest obarczona poważnymi konsekwencjami ekonomicznymi oraz dyplomatycznymi. Eksperci wskazują, że taki krok zablokowałby większość relacji finansowych Zachodu z Moskwą i uderzyłby nawet w kraje trzecie współpracujące z Rosją.

Czym jest status sponsora terroryzmu?

Status „państwa sponsorującego terroryzm” regulowany jest przez amerykańskie prawo federalne i nadawany przez Departament Stanu po stwierdzeniu, że dane państwo wielokrotnie wspiera akty międzynarodowego terroryzmu. Status taki pociąga za sobą surowe sankcje: zakaz handlu bronią, ograniczenia w zakresie pomocy ekonomicznej lub militarnej, surowsze przepisy finansowe oraz zamrożenie aktywów. Jednocześnie każda transakcja z przedstawicielami tego państwa staje się ryzykowna dla globalnych podmiotów gospodarczych, grożąc automatycznie sankcjami wtórnymi. Dotychczas Rosja nie została oficjalnie wpisana na czarną listę, choć niektóre stany w USA i organizacje międzynarodowe uznały ją za „państwo terrorystyczne” w swoich deklaracjach. Istnieje presja ze strony Kijowa, krajów bałtyckich i Polski, by USA poszły krok dalej.

Potencjalne skutki uznania Rosji za sponsora terroryzmu

Gdyby Kongres przegłosował inicjatywę senatora Grahama i Rosja formalnie uzyskałaby taki status, konsekwencje uderzyłyby nie tylko w rosyjskie elity polityczne i oligarchów. Przede wszystkim zacieśnieniu uległyby obecne sankcje gospodarcze, znacznie utrudniając eksport, import i dostęp Rosji do światowego sektora finansowego. Ucierpiałyby także firmy spoza USA, które nie przestrzegałyby nowych restrykcji. Ograniczenia dodatkowo zawęziłyby pole manewru krajom współpracującym z Moskwą, jak Chiny, Indie czy państwa Bliskiego Wschodu. Część ekspertów przestrzega jednak, że taki krok pozbawiłby dyplomatycznych narzędzi deeskalacji, przyczyniając się do dalszej izolacji Rosji i eskalacji napięć globalnych.

Co może wydarzyć się w najbliższych miesiącach?

Ponowne pojawienie się tematu uznania Rosji za państwo sponsorujące terroryzm świadczy o rosnącej determinacji Zachodu w reakcji na łamanie praw międzynarodowych przez Kreml. Presja ze strony parlamentarzystów i społeczeństw krajów NATO oraz opinia światowa mogą wpłynąć na administrację USA. Duże znaczenie mogą mieć także postępy na froncie ukraińskim i wysiłki Rosji w celu legalizacji „nowych realiów” terenów okupowanych. Ostateczna decyzja administracji w Waszyngtonie będzie zależała od dalszego rozwoju wydarzeń na Ukrainie, stanowiska sojuszników oraz skuteczności stosowanych dotąd sankcji. Jeśli Rosja nie wycofa się z polityki wywózki dzieci i brutalnej rusyfikacji, przyszłe miesiące mogą przynieść radykalizację stanowiska USA. Przełomowa decyzja wpłynęłaby nie tylko na kurs Moskwy, ale odbiłaby się echem na całym świecie.