Szokujący wzrost przestępstw z nienawiści w Polsce: alarmujące dane policji

Wzrost przestępczości motywowanej uprzedzeniami – co pokazują najnowsze dane?

Według danych Komendy Głównej Policji, w okresie od 1 stycznia do 31 lipca 2025 roku w Polsce stwierdzono 543 przestępstwa motywowane nienawiścią – o 159 więcej niż w tym samym okresie roku poprzedniego. Stanowi to wzrost aż o 41 procent, co budzi poważny niepokój organizacji zajmujących się prawami człowieka oraz opinii publicznej. Przestępstwa te odnosiły się przede wszystkim do uprzedzeń ze względu na narodowość, język oraz religię, choć organy ścigania odnotowały przypadki związane także z kolorem skóry, orientacją seksualną czy niepełnosprawnością. Rosnąca liczba incydentów tego typu stanowi sygnał ostrzegawczy i dowodzi, że społeczeństwo mierzy się z narastającą falą nietolerancji. Dane te są elementem monitoringu wdrożonego w polskiej policji od 2015 roku, który pozwala na bardziej precyzyjną analizę i rozpoznanie skali zjawiska.

Brak definicji w prawie, a realia działań organów ścigania

W polskim systemie prawnym wciąż nie funkcjonuje wyraźna, ustawowa definicja przestępstw z nienawiści. Policja i prokuratura odwołują się w praktyce do definicji stosowanej przez OBWE, zgodnie z którą przestępstwem z nienawiści jest każde przestępstwo natury kryminalnej wymierzone w osoby lub mienie, gdzie motywem jest uprzedzenie wynikające z cech takich jak rasa, narodowość, religia czy orientacja seksualna. W polskim kodeksie karnym mowa nienawiści i hejt nie są penalizowane jako osobne przestępstwa, lecz niektóre zachowania mogą być ścigane jako zniesławienie lub znieważenie (art. 212 i 216 k.k.). Dla skutecznego ścigania takich czynów konieczne jest udowodnienie motywacji sprawcy wynikającej z uprzedzeń. To właśnie dowód na obecność motywu nienawiści często decyduje o kwalifikacji czynu i konsekwencjach prawnych.

Grupy najczęściej narażone na przestępstwa z nienawiści

Z analizy policyjnych statystyk oraz danych instytucji takich jak Helsińska Fundacja Praw Człowieka wynika, że w Polsce ofiarami przestępstw z nienawiści najczęściej padają osoby należące do mniejszości narodowych i etnicznych, osoby wyznające inne religie niż katolicka, a także przedstawiciele społeczności LGBTQ+, osoby z niepełnosprawnościami czy pochodzący z zagranicy. Od wybuchu wojny w Ukrainie zauważalny jest wzrost incydentów z nienawiści wobec obywateli państw byłego ZSRR. W ostatnich latach głośne były przypadki napaści słownych oraz fizycznych na obywateli Ukrainy, osób romskich, czy też wyznawców judaizmu. Każda taka sytuacja jest dla ofiary szczególnie dotkliwa, ponieważ atak nie jest wymierzony wyłącznie w nią, ale w całą grupę społeczną, z którą jest utożsamiana.

Krajowe i międzynarodowe inicjatywy na rzecz zwalczania nienawiści

Od 2015 roku polska Policja prowadzi monitoring przestępstw z nienawiści, obejmujący szkolenia funkcjonariuszy oraz powołanie krajowego i wojewódzkich koordynatorów. Działania te mają służyć nie tylko lepszemu rozpoznawaniu zjawiska, ale też budowaniu sprawniejszych procedur ścigania. Ważnym krokiem było także wprowadzenie w 2022 roku ustawy o przeciwdziałaniu propagowaniu agresji na Ukrainę, przewidującej karę za publiczne popieranie rosyjskiej agresji symbolami czy nazwami. Na arenie międzynarodowej Polska zobowiązała się realizować wytyczne OBWE i Rady Europy dotyczące zwalczania przestępczości z nienawiści. Organizacje pozarządowe współpracują z resortami sprawiedliwości oraz edukacji, organizując kampanie społeczne, akcje informacyjne oraz wsparcie prawne dla ofiar.

Rola edukacji i społecznego zaangażowania

Eksperci podkreślają, że przeciwdziałanie przestępstwom z nienawiści musi obejmować nie tylko działania policyjne i prawne, ale przede wszystkim działania edukacyjne oraz wzmacnianie postaw obywatelskich. Szkoły, samorządy i media odgrywają kluczową rolę w przeciwdziałaniu uprzedzeniom poprzez kształtowanie szacunku dla różnic i promowanie wartości otwartego społeczeństwa. Coraz większą wagę przykłada się do edukacji antydyskryminacyjnej już na poziomie podstawowym i średnim. Istotne jest także wsparcie dla inicjatyw oddolnych – lokalnych programów integracyjnych oraz działań organizacji pomocowych, a także szybkie i jednoznaczne reagowanie władz państwowych na akty nienawiści, zgodnie z deklaracjami ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego, który zapewnił, że nie ma przyzwolenia na rasizm i antysemityzm w przestrzeni publicznej.

Co czeka Polskę w obliczu rosnącej liczby przestępstw z nienawiści?

Wzrost liczby stwierdzonych przestępstw z nienawiści w pierwszym półroczu 2025 roku jasno pokazuje, że Polska stoi przed poważnym wyzwaniem. Pomimo wprowadzanych programów i zaostrzania przepisów, wyzwania związane z kształtowaniem społecznych postaw otwartości oraz egzekwowaniem prawa wymagają długofalowych działań. Zarówno organizacje rządowe, jak i pozarządowe, podkreślają konieczność ścisłej współpracy — od efektywnego monitoringu policyjnego, przez szeroko zakrojone kampanie edukacyjne, po wsparcie prawne i psychologiczne dla ofiar. Kluczowe pozostaje tworzenie społeczeństwa, w którym różnorodność będzie wartością, a nie powodem do nienawiści. Tylko konsekwentne, wielopoziomowe działania mogą realnie zmniejszyć skalę tego niepokojącego zjawiska.