Weto prezydenta a Starlink dla Ukrainy: polityczna burza i niejasności
Decyzja prezydenta Karola Nawrockiego wzbudziła kontrowersje. Czy polskie finansowanie internetu satelitarnego dla Ukrainy naprawdę jest zagrożone? Sprawdzamy, co mówią politycy i eksperci.
Geneza sporu o finansowanie Starlink dla Ukrainy
Weto prezydenta Karola Nawrockiego wobec nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy wywołało poważną dyskusję w polskiej polityce. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski stwierdził, że zablokowanie nowelizacji to „de facto wyłączenie internetu na Ukrainie”, sugerując, że egzystencja satelitarnego systemu łączności Starlink, finansowanego ze środków polskiego budżetu, stoi pod znakiem zapytania. Starlink pozwala na utrzymanie komunikacji w krytycznej infrastrukturze ukraińskiej – szkołach, szpitalach czy urzędach. Od początku rosyjskiej agresji na Ukrainę Polska wspiera ten projekt zarówno logistycznie, jak i finansowo. Obowiązująca ustawa z marca 2022 r. przewiduje już środki na takie wsparcie, jednak nowelizacja miała je przedłużyć i zabezpieczyć ciągłość po wrześniu 2025 roku.
Odpowiedź szefa kancelarii prezydenta i stan faktyczny
Do zarzutów Gawkowskiego szybko odniósł się szef kancelarii prezydenta, Zbigniew Bogucki, podkreślając, że obecne rozwiązania prawne umożliwiają dalsze finansowanie łączności Starlink dla Ukrainy na dotychczasowych zasadach. Według Boguckiego, środki na ten cel istnieją w Funduszu Pomocy w Banku Gospodarstwa Krajowego, utworzonym na podstawie ustawy z 12 marca 2022 roku. Zadanie „Zapewnienie łączności na terytorium Ukrainy” – jak zauważa Ministerstwo Cyfryzacji – jest wciąż realizowane, jednak resort cyfryzacji ostrzega, że bez nowelizacji ustawy zabraknie podstawy prawnej oraz finansowej do dalszego wsparcia od października 2025 roku. Szef kancelarii prezydenta wskazuje na potrzebę szybkiego procedowania prezydenckiego projektu ustawy we wrześniu, co, jego zdaniem, gwarantuje bezpieczeństwo dalszej pomocy dla Ukrainy.
Merytoryka zawetowanej nowelizacji i szerszy kontekst
Zawetowana przez prezydenta nowelizacja miała przedłużyć działania pomocowe wobec obywateli Ukrainy do 4 marca 2026 r., zgodnie z decyzją UE z czerwca 2024 r. Zakładała doprecyzowanie zasad świadczenia 800 plus – m.in. poprzez wymóg zatrudnienia w Polsce dla dorosłych beneficjentów – oraz wsparcie lokalnych samorządów w zadaniach oświatowych wobec dzieci ukraińskich. Nowela przewidywała także uszczelnienie wypłat świadczeń, by przeciwdziałać nadużyciom. Prezydent motywował swoje weto koniecznością rewizji prawa wobec zmieniającej się sytuacji społeczno-politycznej i ekonomicznej w Polsce, w tym publicznych emocji i obciążenia budżetu państwa wynikającego ze wsparcia dla uchodźców. Jednocześnie deklarował poparcie dla przedłużenia finansowania Starlink, jednak – jego zdaniem – za pomocą własnej inicjatywy legislacyjnej.
Spór polityczny i wpływ na relacje polsko-ukraińskie
Debata na temat weta prezydenta nabrała silnego wymiaru politycznego. Zdaniem wicepremiera Gawkowskiego, decyzja głowy państwa osłabia wizerunek Polski jako stabilnego i rzetelnego partnera w regionie, szczególnie wobec Ukrainy stojącej na progu negocjacji pokojowych. Bogucki ripostuje, że zarzuty są irracjonalne i służą rosyjskiej propagandzie, strasząc obywateli Ukrainy oraz wywołując dezinformację. Atmosfera wokół tej sprawy stanowi odbicie szerszego sporu politycznego dotyczącego polityki wobec wojny oraz wewnętrznych napięć w kontekście wsparcia socjalnego dla przybyszów ze Wschodu. Polacy są coraz bardziej podzieleni w ocenach – część społeczeństwa opowiada się za dalszym wsparciem, inni wskazują na konieczność priorytetowego traktowania własnych potrzeb.
Co może wydarzyć się we wrześniu?
Kluczowe dla utrzymania finansowania Starlink i pomocy Ukrainie będą najbliższe tygodnie oraz prace parlamentu nad nową prezydencką inicjatywą ustawodawczą. Chociaż weto prezydent zawiesiło wejście w życie nowelizacji, zarówno rząd, jak i opozycja deklarują wolę zabezpieczenia odpowiednich środków i rozwiązań prawnych. Wiadomo jednak, że obecna ustawa gwarantuje wsparcie tylko do września 2025 roku. Z kolei wszelkie opóźnienia w pracach Sejmu mogą prowadzić do realnego zagrożenia ciągłości finansowania łączności satelitarnej dla Ukrainy. Dlatego dalszy los terminali Starlink, jak i szerszej pomocy państwowej, zależy w dużej mierze od sprawności legislacyjnej i kompromisu między głównymi siłami politycznymi.
Wnioski z politycznej batalii
Rozwój wydarzeń wokół weta prezydenta Karola Nawrockiego pokazuje, że nawet w sprawach o międzynarodowych konsekwencjach spór polityczny w Polsce przybiera emocjonalny charakter. Mimo ostrzeżeń niektórych polityków, obecnie istniejące rozwiązania zabezpieczają finansowanie Starlink dla Ukrainy do końca września 2025 r., a ciągłość tej pomocy zależy od działań parlamentu w nadchodzących tygodniach. Jednocześnie rośnie potrzeba debaty o kształcie systemu wsparcia dla uchodźców i odpowiedzialności za polskie finanse publiczne. Kluczowe decyzje zapadną w najbliższych miesiącach i będą miały wpływ nie tylko na stosunki polsko-ukraińskie, ale również na postrzeganie Polski na arenie międzynarodowej.
