Nowy bon ciepłowniczy i zamrożenie cen prądu – kogo obejmą rządowe tarcze energetyczne?
Rząd zapowiada wydłużenie zamrożenia cen prądu oraz wprowadzenie bonu ciepłowniczego dla najbardziej potrzebujących. Jakie kryteria trzeba spełnić i ile wyniesie wsparcie?
Projekt ustawy i cele rządowych działań osłonowych
Polski rząd, odpowiadając na rosnące koszty utrzymania, wprowadził projekt przedłużenia zamrożenia cen energii elektrycznej do końca 2025 roku i nowy bon ciepłowniczy dla gospodarstw domowych. Projekt ustawy o bonie ciepłowniczym oraz o zmianie niektórych innych ustaw opublikowano na stronie Rządowego Centrum Legislacji i skierowano do konsultacji. Według resortu energii działania te mają chronić najbardziej narażonych obywateli przed negatywnymi skutkami wzrostu opłat za prąd i ogrzewanie. Mechanizm ceny maksymalnej energii przewiduje utrzymanie stawki 500 zł/MWh. Aktualne przepisy zapewniają ochronę do 30 września 2025 r., lecz nowy projekt wydłuża ten okres oraz precyzuje, że wsparcie ma trafiać do osób najbardziej tego potrzebujących. Odejście od uniwersalnych tarcz energetycznych to trend zgodny z rekomendacjami zarówno krajowych, jak i unijnych instytucji dotyczących kierowania pomocy tam, gdzie rzeczywiście jest potrzebna.
Szczegóły kryteriów i kwot wsparcia
Wsparcie w postaci bonu ciepłowniczego będzie przyznawane dwukrotnie: raz za drugą połowę 2025 r., raz za cały rok 2026. O wysokości bonu decydować będą zarówno cena ciepła, jak i dochód gospodarstwa. Świadczenie trafi do gospodarstw jednoosobowych z dochodem nie wyższym niż 3272,69 zł miesięcznie oraz wieloosobowych – gdy dochód na osobę nie przekracza 2454,52 zł. Program przewiduje zasadę „złotówka za złotówkę” – po przekroczeniu progu wsparcie jest odpowiednio niższe. Wysokość bonu zależna będzie od ceny ciepła systemowego: w II półroczu 2025 kwota wyniesie od 500 zł przez 1000 zł aż do 1750 zł; za cały 2026 rok: od 1000 zł do 3500 zł, jeśli stawki za ciepło przekroczą ustalone progi (powyżej 170 zł/GJ, 200 zł/GJ i 230 zł/GJ). Minimalna kwota bonu to 20 zł.
Jak otrzymać wsparcie i kto za to zapłaci?
Aby skorzystać z bonu ciepłowniczego, gospodarstwa domowe będą musiały złożyć wnioski do odpowiedniego urzędu gminy: przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Wsparcie jest kierowane wyłącznie do użytkowników ciepła systemowego, czyli korzystających z miejskich sieci ciepłowniczych i dla których koszty ciepła wzrosły powyżej granicznych wartości. Koszt działania państwa związany z przedłużeniem mrożenia cen prądu wyniesie 887 mln zł w latach 2025-2026, a funkcjonowanie bonu ciepłowniczego – około 889,4 mln zł. Zróżnicowanie wsparcia w czasie pokazuje, że rząd spodziewa się największych trudności w sezonie grzewczym przyszłego roku. Środki na program zabezpieczone zostaną w budżecie centralnym, a rekompensaty trafią do przedsiębiorstw energetycznych, które poniosą straty w wyniku zamrożonych taryf.
Konflikt polityczny wokół ustawy i prace legislacyjne
Obrady nad kształtem nowego systemu wsparcia obfitowały w polityczne napięcia. Poprzedni projekt tzw. ustawy wiatrakowej, do której na etapie prac parlamentarnych dodano zapisy o zamrożeniu cen prądu, został zawetowany przez prezydenta Karola Nawrockiego jako niezgodny z pierwotnym celem ustawy. Prezydent złożył własny projekt, który w praktyce zawiera te same rozwiązania dotyczące maksymalnej ceny energii. Według ekspertów, decyzja o czasowym zawieszeniu uniwersalnych mechanizmów osłonowych, a w ich miejsce wprowadzeniu skierowanego wsparcia, ma na celu nie tylko skuteczniejsze zarządzanie środkami publicznymi, lecz także dostosowanie polityki do wymogów Komisji Europejskiej, która od dawna zaleca wycofywanie powszechnych dotacji.
Czy wsparcie wystarczy – wyzwania i przyszłość rynku energii
Zamrożenie cen energii i bon ciepłowniczy to odpowiedź na realne problemy polskich rodzin, ale eksperci podkreślają, że działania te mają charakter przejściowy. W dłuższej perspektywie i tak konieczne będzie inwestowanie w efektywność energetyczną, termomodernizację budynków, dywersyfikację źródeł energii i wsparcie odnawialnych źródeł. Przewidywany wzrost cen energii po wygaśnięciu ochronnych mechanizmów może okazać się trudny dla wielu gospodarstw, szczególnie że wpływają na to również ceny na rynkach światowych i unijna polityka klimatyczna. Samorządy apelują o uproszczenie procedur i lepszą komunikację z beneficjentami, aby wsparcie rzeczywiście trafiło do najbardziej zagrożonych ubóstwem energetycznym. Ponadto, rząd będzie musiał pogodzić potrzebę oszczędności budżetowych z obowiązkiem ochrony obywateli przed szokami cenowymi na rynku energii. Wprowadzone rozwiązania to tylko pierwszy krok – w najbliższych latach kluczowe będzie opracowanie systemowych metod ograniczania kosztów ogrzewania i energii przy jednoczesnym dbaniu o bezpieczeństwo energetyczne kraju.
