Budżet 2026 ujawniony: rekordowe wydatki i rosnąca presja na deficyt

Najważniejsze założenia budżetu na 2026 rok

Przedstawiony przez ministra Andrzeja Domańskiego projekt budżetu na 2026 rok przewiduje deficyt na poziomie 271,7 mld złotych, co stanowi 6,5 proc. PKB. To wynik niższy niż przewidywano w ubiegłorocznych planach, ale wciąż bardzo wysoki, zwłaszcza w zestawieniu z zapowiedziami wcześniejszych konsolidacji finansów publicznych. Ogólne wydatki mają wynieść rekordowe 918,9 mld zł, z czego aż 247,8 mld zł przeznaczono na ochronę zdrowia, a 200 mld zł na obronność państwa. Dochody budżetowe ustawiono na poziomie 647 mld zł, co oznacza wzrost o około 44 mld zł w stosunku do wykonania z roku 2025. Minister podkreślił, że na prognozowane dochody wpływ ma również niższa inflacja niż planowano w poprzednich prognozach, co przekłada się na realne możliwości rządu w zakresie wydatków i inwestycji.

Wydatki socjalne i zdrowotne na bezprecedensowym poziomie

W 2026 roku rząd zakłada znaczące zwiększenie nakładów na kluczowe obszary społeczne. Nakłady na zdrowie mają wzrosnąć o ponad 25 mld zł w stosunku do 2025 roku i osiągnąć poziom 247,8 mld zł, a dodatkowe środki zostaną przeznaczone m.in. na refundację in vitro. Wsparcie otrzymają też programy socjalne, takie jak Aktywny Rodzic, renta wdowia, 800 plus, czy tzw. trzynasta i czternasta emerytura. Przewidziano także waloryzację świadczeń. Minister Domański podkreślił, że poprawa dostępności świadczeń i zwiększenie efektywności systemu zdrowotnego stanowi jeden z kluczowych priorytetów rządowych. Wzrost wydatków na ochronę zdrowia przeznaczony ma być przede wszystkim na poprawę dostępności usług i skrócenie kolejek, co od lat stanowi problem w polskiej służbie zdrowia.

Rekordowe środki na obronność i bezpieczeństwo

Zaplanowana na 2026 rok kwota 200 mld zł na krajową obronność stanowi niemal 4,8 proc. PKB, co plasuje Polskę na pierwszym miejscu pod względem wydatków w relacji do PKB wśród państw NATO. Zdaniem ministra finansów i gospodarki, taka skala finansowania krajowego bezpieczeństwa jest odpowiedzią na napiętą sytuację geopolityczną w regionie i wzmożone zagrożenia za wschodnią granicą. Zwiększenie budżetu na obronność obejmuje zarówno wydatki Ministerstwa Obrony Narodowej, jak i Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych. Celem inwestycji ma być nie tylko wzmocnienie potencjału militarnego, ale także budowanie odporności gospodarczej państwa. Przedstawiciele rządu podkreślili, że każda wydana złotówka to inwestycja w bezpieczeństwo obecnych i przyszłych pokoleń.

Jak budżet wpłynie na zadłużenie i deficyt publiczny?

Minister Domański tłumaczył, że relacja państwowego długu publicznego do PKB na koniec 2026 roku wyniesie 53,8 proc., a według unijnych kryteriów 66,8 proc. Obydwie wartości są poniżej progu ostrożnościowego określonego w ustawie o finansach publicznych, choć niebezpiecznie zbliżają się do granicy zwiększającej ryzyko nadmiernego zadłużenia. Po skorygowaniu o część pożyczkową z Krajowego Planu Odbudowy, poziom długu byłby niższy odpowiednio o kilka punktów procentowych. Narastający deficyt oraz rosnące potrzeby pożyczkowe państwa, które w 2026 roku mają wynieść 422,9 mld zł, wywołują niepokój zarówno ekspertów, jak i organizacji międzynarodowych. Zachowanie równowagi fiskalnej może okazać się jednym z trudniejszych wyzwań dla rządu w nadchodzących latach.

Planowane zmiany podatkowe i reakcje społeczne

W projekcie budżetu na 2026 rok uwzględniono także potencjalne zmiany podatkowe, takie jak wzrost akcyzy na alkohol, podwyższenie opłaty cukrowej oraz zmiany w podatku dochodowym od osób prawnych – w tym podwyższenie podatku bankowego do 30 proc. Minister zapowiedział, że wszelkie zmiany legislacyjne uwzględnione w wykazie prac rządu zostały uwzględnione w kalkulacjach dochodów. Jednocześnie prezydent Karol Nawrocki wyraził gotowość do zawetowania niektórych podwyżek, szczególnie jeśli dotyczyć będą one szerokich grup społecznych. Strona związkowa podkreśla, że podwyżki wynagrodzeń w sferze budżetowej na poziomie 3 proc. są niewystarczające, domagając się co najmniej 12 proc. wzrostu, podczas gdy organizacje pracodawców liczyły na poziom co najmniej 5 proc. Zwiększenie obciążeń podatkowych budzi niepokój zarówno środowisk biznesowych, jak i obywateli, szczególnie wobec presji inflacyjnej z ostatnich lat.

Co mogą oznaczać nowe założenia budżetowe dla gospodarki i obywateli?

Nowy projekt budżetu to dokument pełen rekordowych liczb, ale również ryzyk i wyzwań. Z jednej strony rosnące nakłady na zdrowie, obronność i świadczenia socjalne mogą poprawić jakość życia Polaków oraz wzmocnić bezpieczeństwo państwa. Z drugiej – wysoki deficyt i zadłużenie publiczne budzą troskę o długoterminową stabilność finansów publicznych, szczególnie w kontekście zobowiązań unijnych dotyczących ograniczania deficytu. Sytuację dodatkowo komplikują napięcia społeczne związane z poziomem wynagrodzeń oraz kontrowersyjne plany zmian podatkowych. Przed rządem stoi trudne zadanie pogodzenia oczekiwań społecznych i rozbudowanych wydatków z koniecznością utrzymania dyscypliny fiskalnej oraz spełnienia unijnych kryteriów deficytu w kolejnych latach.