Alarmujące tempo zmian klimatu – najnowszy raport ujawnia rekordy
Opublikowany raport „State of the Climate” pokazuje, że klimat zmienia się szybciej, niż przewidywano. Ocieplenie, topnienie lodowców i rosnący poziom mórz budzą niepokój naukowców.
Najwyższy poziom gazów cieplarnianych w historii pomiarów
Według niedawno opublikowanego dokumentu “State of the Climate”, 2025 rok przyniósł najbardziej niepokojące wyniki dotyczące stężenia gazów cieplarnianych w historii systematycznych pomiarów. Koncentracja dwutlenku węgla w atmosferze wzrosła do 422,8 części na milion (ppm), czyli już o około 52 proc. powyżej poziomu sprzed rewolucji przemysłowej – podkreślają autorzy raportu. Rekordowe wartości zanotowano także w przypadku metanu i podtlenku azotu, a te gazy odpowiadają razem za przytłaczającą większość efektu cieplarnianego. Zjawisko to potwierdzają również dane Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO), według których 2024 i 2025 rok stanowią dwie z najcieplejszych lat na świecie od czasu rozpoczęcia pomiarów. W raporcie podkreślono, że bez natychmiastowych działań redukujących emisje, sytuacja będzie się pogarszać z dekady na dekadę.
Globalne temperatury i konsekwencje dla świata
Według raportu, globalne temperatury na powierzchni Ziemi i oceanów w ostatnim roku osiągnęły wartości najwyższe w historii pomiarów – nawet o 1,5°C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej. W 2024 roku rekordowe upały zarejestrowano na wszystkich zamieszkałych kontynentach – zarówno Indie, Chiny, RPA, jak i Brazylia notowały historyczne wartości średnich temperatur. Efektem tego są liczne ekstremalne zjawiska pogodowe: fale upałów, susze, pożary oraz ulewy. W Europie, podobnie jak w Ameryce Północnej i Oceanii, tegoroczne lato przyniosło wyjątkowo wysokie temperatury nocne, pogłębiając ryzyko chorób oraz śmiertelność wśród wrażliwych grup społecznych. Zdaniem naukowców, wzrost średniej temperatury Ziemi powyżej 1,5°C może wywołać nieodwracalne skutki dla całych ekosystemów.
Topniejące lodowce i podnoszący się poziom mórz
Zmiany temperatur mają bezpośredni wpływ na stan lodowców i pokrywę lodową na Ziemi. Raport wskazuje, że w 2024 roku maksymalny zasięg lodu morskiego w Arktyce był drugim najniższym poziomem od początku pomiarów satelitarnych (czyli od 1979 roku). Na Antarktydzie, choć nastąpiła pewna poprawa względem poprzedniego roku, przez większość czasu pokrywa pozostawała znacznie poniżej średniej historycznej. Ponadto wszystkie monitorowane przez naukowców lodowce świata notowały ubytek masy – to dopiero drugi taki rok w historii pomiarów. Zjawisko to napędza rosnący poziom mórz: według raportu w 2024 roku poziom oceanów podniósł się rekordowo o 4,6 mm, co przekłada się na zagrożenie zalewania nisko położonych obszarów i utratę siedlisk milionów ludzi.
Zanieczyszczenie powietrza – smog i problem zdrowotny
Wyjątkowo wysokie stężenia szkodliwych substancji w atmosferze odbijają się nie tylko na klimacie, lecz także na zdrowiu ludzi. Raport przywołuje przykłady, jak smog w dużych aglomeracjach, np. Mexico City, Pekinie czy Warszawie, regularnie przekracza rekomendowane normy Światowej Organizacji Zdrowia. Według danych WHO, zanieczyszczenie powietrza odpowiada w skali globalnej za ok. 7 milionów przedwczesnych zgonów rocznie, powodowanych m.in. chorobami układu oddechowego, serca oraz nowotworami. Polska – będąca jednym z krajów o najwyższym zanieczyszczeniu PM2,5 i PM10 w UE – od lat z problemem walczy, jednak wdrażane programy i modernizacje wciąż okazują się niewystarczające. Naukowcy zwracają uwagę, że walka ze smogiem powinna toczyć się równolegle z polityką klimatyczną, aby efektywnie chronić życie i zdrowie obywateli.
Nowe nadzieje: regeneracja warstwy ozonowej
Wśród wieści pełnych alarmistycznych tonów pojawiła się również pozytywna informacja. W 2024 roku zanotowano, że poziom ozonu w stratosferze nad półkulą północną osiągnął najwyższy od dekad pułap – informują eksperci. Na południu również zaobserwowano poprawę, co jest efektem konsekwentnego wdrażania Protokołu Montrealskiego, ograniczającego produkcję freonów i innych gazów niszczących ozon. Odbudowa warstwy ozonowej chroni nas przed szkodliwym promieniowaniem UV, zmniejszając np. ryzyko raka skóry czy degradacji ekosystemów. Eksperci ESA podkreślają, że skuteczne działania międzynarodowe mogą przynieść wymierne rezultaty – to pozytywny sygnał dla kolejnych inicjatyw klimatycznych.
Wnioski dla przyszłości i wyzwania stojące przed ludzkością
Najnowszy raport “State of the Climate” to jednoznaczny sygnał, że walka o stabilizację światowego klimatu wymaga natychmiastowych i szeroko zakrojonych działań. Systematyczny wzrost emisji gazów cieplarnianych, topnienie lodowców oraz zanieczyszczenie powietrza wpływają na bezpieczeństwo zdrowotne, ekonomiczne i życiowe miliardów ludzi. Redukcja emisji, transformacja energetyczna, inwestycje w odnawialne źródła energii oraz adaptacja do nowych warunków muszą stać się priorytetem w polityce globalnej. Jednocześnie przypadek warstwy ozonowej pokazuje, że skoordynowane wysiłki międzynarodowe przynoszą realne, pozytywne skutki. To sygnał nadziei, ale też wyzwanie dla decydentów, by kierowali się naukowym konsensusem i interesem przyszłych pokoleń.
