MEN otwiera nowe możliwości dla uczniów z Ukrainy: dodatkowe terminy egzaminów i zmiany w nauczaniu

Dodatkowe szanse dla uczniów z Ukrainy: nowe terminy egzaminów

W odpowiedzi na przedłużającą się obecność dzieci i młodzieży z Ukrainy w polskich szkołach, Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało projekt nowelizacji rozporządzenia, który przewiduje istotne zmiany dla tych uczniów w roku szkolnym 2025/2026. Jednym z najważniejszych rozwiązań są dodatkowe terminy na złożenie deklaracji przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego oraz egzaminu zawodowego. Nowelizacja umożliwi młodym obywatelom Ukrainy, którzy rozpoczną naukę w polskich szkołach w trakcie trwania roku, zgłoszenie chęci przystąpienia do egzaminów nawet po standardowych terminach. Celem tych regulacji jest zapewnienie równego dostępu do edukacji i egzaminów wszystkim uczniom, niezależnie od daty przyjazdu do Polski czy momentu podjęcia nauki.

Kto i kiedy skorzysta z nowych terminów?

Zgodnie z projektem MEN, uczniowie będący obywatelami Ukrainy, którzy podejmą naukę w polskich szkołach odpowiednio późno, uzyskają szansę zgłoszenia się do egzaminów mimo przekroczonych standardowych terminów. W przypadku egzaminu ósmoklasisty dodatkowy termin na złożenie deklaracji upłynie 2 marca 2026 roku – dotyczy to uczniów, którzy dołączyli do klasy VIII szkoły podstawowej po 30 września 2025 roku. Egzamin maturalny obejmuje ukraińskich uczniów rozpoczynających naukę w klasie programowo najwyższej liceum bądź technikum po 7 lutego 2026. Również uczniowie techników i szkół branżowych, którzy po 15 września 2025 rozpoczynają ostatni rok nauki, mają czas do 31 października 2025, by zadeklarować chęć przystąpienia do sesji zimowej egzaminu zawodowego. Takie udogodnienia mają bezpośrednio ułatwić integrację i kontynuowanie edukacji na wszystkich poziomach nauczania.

Egzamin z języka obcego: wybór nie tylko w teorii

Projekt nowelizacji zakłada także elastyczność w wyborze języka obcego na egzaminie ósmoklasisty. Uczeń z Ukrainy będzie mógł przystąpić do egzaminu z angielskiego, francuskiego, niemieckiego, hiszpańskiego, rosyjskiego lub włoskiego, nawet jeśli nie uczył się – z powodu wojny i przeprowadzek – tego języka w polskiej szkole w ramach obowiązkowych zajęć. To ukłon w stronę różnorodnych ścieżek edukacyjnych i wcześniejszych doświadczeń językowych uczniów, którzy często nie mieli możliwości uczęszczania na standardowe lekcje. Według MEN, takie rozwiązanie pozwala młodym ludziom lepiej wykorzystać swoje dotychczasowe umiejętności i zwiększa szansę uzyskania dobrego wyniku egzaminacyjnego.

Mniej zajęć z polskiego, więcej czasu na adaptację

Kolejną zmianą są nowe zasady dotyczące dodatkowych, bezpłatnych lekcji z języka polskiego. Projekt przewiduje zmniejszenie minimalnego tygodniowego wymiaru tych zajęć z czterech do dwóch godzin. Według uzasadnienia MEN, liczba uczniów przybywających z Ukrainy od czasu wybuchu wojny ustabilizowała się, a napływ nowych jest niewielki. Zmniejszenie wymiaru zajęć ma pomóc optymalizować koszty i dostosować wsparcie do rzeczywistych potrzeb i dostępności nauczycieli, jednocześnie gwarantując możliwość indywidualnej nauki w małych, 15-osobowych grupach. Dodatkowym atutem jest wydłużenie możliwego okresu korzystania z zajęć przez uczniów, którzy zaczęli naukę polskiego w minionych latach – aż do 36 miesięcy.

Zmiany w uprawnieniach i ograniczenia dotychczasowych rozwiązań

MEN nie przewiduje przedłużenia wszystkich dotychczasowych ułatwień w związku z coraz większą stabilizacją sytuacji edukacyjnej ukraińskich uczniów. To oznacza brak możliwości nieklasyfikowania uczniów z Ukrainy, którzy uczęszczają do oddziałów przygotowawczych, za sam brak znajomości języka polskiego. Ograniczona zostaje również elastyczność w powiększaniu liczebności oddziałów przedszkolnych, integracyjnych i świetlic szkolnych ponad dotychczasowe limity. Nowelizacja kończy także praktykę przyjmowania dzieci i uczniów niepełnosprawnych na podstawie jedynie deklaracji rodzica o złożeniu wniosku do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Nie będzie też możliwe zatrudnianie w poradniach osób bez formalnego przygotowania pedagogicznego wyłącznie za zgodą kuratora. Wszystko po to, by system powrócił do standardów sprzed wojny, jednocześnie zabezpieczając potrzeby dzieci wymagających wsparcia.

Nowe regulacje w szerszym kontekście pomocy dla uchodźców

Zaplanowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zmiany są elementem szerszego pakietu rządowych działań na rzecz obywateli Ukrainy, których pobyt w Polsce wciąż będzie uznawany za legalny – zgodnie z przedłużeniem obowiązywania tzw. specustawy do 4 marca 2026 r. Wspomniane projekty regulacji poddane są obecnie konsultacjom społecznym i pozostają powiązane z kierunkiem, jaki przyjęła nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy procedowana w Sejmie. Działania MEN są tu odpowiedzią na potrzeby edukacyjne, a także próbą pogodzenia złożonych wyzwań: integracji, finansów publicznych oraz zapewnienia wysokiej jakości nauczania.

Podsumowanie: edukacja bez barier – z myślą o przyszłości

Założenia przedstawione w projekcie MEN potwierdzają, że polski system edukacji pozostaje otwarty i elastyczny wobec potrzeb uczniów z Ukrainy. Dodatkowe terminy deklaracji egzaminacyjnych eliminują barierę czasu dla osób w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, a nowe zasady dotyczące nauki języka polskiego i rozliczeń klasyfikacyjnych przygotowują grunt pod pełniejszą integrację w przyszłości. Jednocześnie ograniczenie niektórych wyjątków zwiastuje powrót do większego rygoru organizacyjnego, przy zachowaniu podstawowego wsparcia. Ostateczny kształt nowych przepisów będzie wynikiem konsultacji, jednak już dziś wiadomo, że edukacja polska, nawet po trudnych latach kryzysu uchodźczego, nie zamyka drzwi przed potrzebującymi – lecz szuka rozwiązań nowoczesnych i adekwatnych do skali wyzwań.