Leki na cukrzycę pomagają schudnąć, ale kosztem mięśni? Naukowcy ostrzegają przed nieoczywistym skutkiem popularnych terapii

Fenomen leków GLP-1: skuteczne odchudzanie i nowe zagrożenia

Agoniści receptora GLP-1, w tym popularne preparaty takie jak Ozempic i Wegovy, na stałe wpisali się w krajobraz terapii cukrzycy typu 2 oraz leczenia otyłości. Dzięki skutecznej kontroli glikemii i wyraźnym efektom odchudzającym, zyskują coraz szersze zastosowanie nie tylko wśród diabetyków, ale również osób zmagających się z nadmierną masą ciała. Jednak – jak alarmują naukowcy z Uniwersytetu Wirginii – ten farmakologiczny sukces niesie ze sobą nieoczywiste ryzyko. Najnowsze badania opublikowane w „Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism” wskazują, że utrata kilogramów spowodowana tymi lekami dotyczy nie tylko tkanki tłuszczowej, ale również masy mięśniowej, która odgrywa kluczową rolę w zachowaniu sprawności i zdrowiu metabolicznym.

Kiedy kilogramy znikają z mięśni: analiza skutków ubocznych

W przeciwieństwie do klasycznych kuracji odchudzających, w których celem jest maksymalna redukcja tkanki tłuszczowej przy jednoczesnej ochronie masy mięśniowej, terapia agonistami GLP-1 wywołuje spadek masy ciała, obejmujący nawet 25–40% beztłuszczowej masy, z czego około połowę stanowią mięśnie. Profesor Zhenqi Liu, jeden z głównych autorów amerykańskiego badania, podkreśla: „To poważny problem, ponieważ mięśnie, zwłaszcza głębokie, są niezbędne dla utrzymania postawy, sprawności ruchowej i codziennego funkcjonowania. Ich deficyt może prowadzić do pogorszenia jakości życia, zwiększenia ryzyka upadków, a także negatywnie wpływać na zdrowie sercowo-naczyniowe oraz długość życia.” Pacjenci często zgłaszają odczuwalne osłabienie i szybciej tracą siły podczas codziennych aktywności – to efekt ubytku beztłuszczowej masy ciała.

Wydolność krążeniowo-oddechowa: ukryty wskaźnik zdrowia serca

Eksperci podkreślają, że utrata wagi z pomocą GLP-1 nie przekłada się na oczekiwany wzrost wydolności krążeniowo-oddechowej. CRF, czyli cardiorespiratory fitness, to kluczowy wskaźnik kondycji fizycznej i przewidywanego ryzyka zgonu – także u osób z cukrzycą, otyłością czy niewydolnością serca. Jak wykazały szeroko zakrojone badania na niemal 400 tys. pacjentów, poziom CRF dużo lepiej niż waga czy BMI prognozuje długość życia oraz ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. Dr Siddhartha Angadi, współautor publikacji, zwraca uwagę, że choć stosowanie leków GLP-1 poprawia niektóre wskaźniki funkcji serca, nie prowadzi do istotnej poprawy VO2 max, czyli pułapu tlenowego. Nieliczne dotąd badania nad połączeniem terapii farmakologicznej z ćwiczeniami sugerują, że wysiłek fizyczny może korzystnie wpływać na wydolność, ale ich metodologia wymaga dopracowania.

Kogo dotyczy problem i jakie są rekomendacje?

Ryzyko nadmiernej utraty mięśni dotyczy w szczególności osób starszych, chorych na cukrzycę typu 2, pacjentów z otyłością olbrzymią oraz osób z niewydolnością serca – a więc tych grup, które najczęściej korzystają z terapii GLP-1. Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne już dziś zaleca monitorowanie ryzyka niedożywienia oraz niskiej masy mięśniowej jeszcze przed rozpoczęciem kuracji. Kluczową strategią ochronną powinna być zatem regularna aktywność fizyczna – w szczególności trening siłowy – oraz dieta bogata w pełnowartościowe białko. Dla niektórych pacjentów wskazane mogą być suplementy wspomagające budowę mięśni lub konsultacje z dietetykiem klinicznym. Autorzy badania podnoszą, że trwają prace nad nową generacją leków, które będą skuteczniej chronić mięśnie podczas odchudzania farmakologicznego, jednak zanim pojawią się one w codziennej praktyce lekarskiej, warto przypominać pacjentom, jak istotne jest całościowe podejście do utraty wagi.

Potencjalne korzyści i ograniczenia – farmakologia to nie wszystko

Mimo że utrata masy ciała z pomocą GLP-1 przynosi szereg udokumentowanych korzyści zdrowotnych – od obniżenia glikemii, przez niższe ciśnienie tętnicze, aż po zmniejszenie ryzyka powikłań nerkowych i sercowych – autorzy badania podkreślają, że nie niesie to pełnego, długoterminowego efektu zdrowotnego bez poprawy ogólnej wydolności organizmu. Ostateczny rezultat zależy bowiem nie tylko od tego, ile kilogramów uda się zrzucić, lecz przede wszystkim od jakości tej redukcji – czy była ona kosztem mięśni, czy tłuszczu. Zdaniem naukowców, promocja właściwych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej powinna stanowić podstawowy filar leczenia, a leki wspierające odchudzanie powinny być postrzegane wyłącznie jako narzędzie wspomagające, a nie zamiennik zdrowego stylu życia.

Podsumowanie: ostrożność i indywidualizacja terapii przede wszystkim

Dynamiczny rozwój leków GLP-1 to jedna z największych innowacji ostatniej dekady w leczeniu cukrzycy i otyłości, jednak jak pokazują najnowsze badania, nawet najbardziej zaawansowane terapie mają swoją „cenę” zdrowotną. Utrata masy mięśniowej niesie potencjalne ryzyko pogorszenia sprawności fizycznej oraz negatywnie wpływa na długowieczność. Decyzja o rozpoczęciu takiego leczenia powinna być poprzedzona dokładną oceną stanu odżywienia i masy mięśniowej pacjenta oraz regularnie konsultowana z lekarzem. Tylko holistyczne podejście do redukcji masy ciała, łączące farmakologię, dietę i ruch, pozwala osiągnąć trwałe i bezpieczne efekty zdrowotne.