Krwawy superksiężyc września: Wielkie całkowite zaćmienie Księżyca w Polsce

Co czeka nas 7 września? Szczegóły wrześniowego zaćmienia

Już 7 września na miłośników astronomii i wszystkich zainteresowanych czeka niepowtarzalna okazja do podziwiania całkowitego zaćmienia Księżyca. To wyjątkowe zjawisko będzie widoczne z terytorium Polski, a kulminacja nastąpi tuż po wschodzie srebrnego globu. Zgodnie z danymi Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, początek zaćmienia półcieniowego nastąpi o godzinie 17:28 czasu urzędowego, częściowego – o 18:27, a całkowitego – o 19:31. Maksimum zjawiska przypadnie na godzinę 20:13. Całkowite zaćmienie zakończy się o 20:53, a ostatnią fazę półcieniową będzie można obserwować aż do 22:56. Nie bez znaczenia jest fakt, że tegoroczne zaćmienie zbiegnie się z tzw. superpełnią, czyli momentem, gdy Księżyc znajdzie się w perygeum swojej orbity, a co za tym idzie – będzie wydawał się większy i jaśniejszy niż zwykle. To idealne okoliczności do obserwacji i fotografowania „krwawego superksiężyca”.

Dlaczego Księżyc staje się czerwony podczas zaćmienia?

Jednym z najbardziej widowiskowych elementów całkowitych zaćmień Księżyca jest pojawiający się na jego tarczy intensywnie czerwony odcień. Skąd bierze się to zjawisko? Podczas gdy Ziemia blokuje bezpośrednie światło Słońca dochodzące do Księżyca, promienie świetlne nadal trafiają tam po przebyciu długiej drogi przez naszą atmosferę. Atmosfera ziemska rozprasza krótsze fale świetlne, czyli niebieskie i fioletowe, zatrzymując je przed dalszą podróżą, za to do Księżyca docierają promienie czerwone o dłuższej długości fali. To właśnie ten efekt – tzw. rozpraszanie Rayleigha – odpowiada za czerwoną barwę tarczy, która nasuwa skojarzenia z tzw. „krwawym Księżycem”. Odcień barwy zależy w dużym stopniu od warunków panujących w atmosferze – ilości pyłu, wilgotności czy nawet aktywności wulkanicznej, która może wzmóc efekt czerwieni.

Czym jest superpełnia i dlaczego wrześniowe zaćmienie jest wyjątkowe?

Zjawisko superpełni, które towarzyszy wrześniowemu zaćmieniu, zdarza się stosunkowo rzadko. Mówimy o nim wtedy, gdy pełnia Księżyca przypada na moment, kiedy znajduje się on najbliżej Ziemi, czyli w perygeum orbity. Różnica w odległości może wynosić nawet kilkanaście tysięcy kilometrów w porównaniu do apogeum, a tarcza Księżyca wydaje się wtedy o około 14% większa i nawet 30% jaśniejsza niż podczas zwykłej pełni. W 2025 roku dokładny moment perygeum przypada tuż przed całkowitym zaćmieniem, co sprawia, że tzw. „krwawy superksiężyc” będzie imponujący. Dla obserwatorów z Polski oznacza to jeszcze lepsze warunki do zanotowania spektakularnych widoków, zwłaszcza że Księżyc w momencie pełni będzie wschodził nisko nad horyzontem, a jego czerwony odcień może być dodatkowo wzmocniony przez „efekt zachodu słońca” – światło przechodzące przez grubszą warstwę atmosfery tuż przy horyzoncie.

Rodzaje zaćmień Księżyca: całkowite, częściowe i półcieniowe

Zaćmienie Księżyca może przybrać trzy główne formy, w zależności od tego, jak satelita Ziemi ustawia się wobec cienia rzucanego przez naszą planetę. Zaćmienie całkowite następuje, gdy cały Księżyc wchodzi w stożek cienia pełnego Ziemi i praktycznie całkowicie znika z bezpośredniego oświetlenia słonecznego. Efektem jest opisane wyżej poczerwienienie tarczy. W przypadku zaćmienia częściowego tylko fragment Księżyca znajduje się w głównym cieniu, a reszta pozostaje rozświetlona światłem słonecznym przechodzącym przez półcień. Zaćmienia półcieniowe natomiast występują, kiedy Księżyc w całości przechodzi przez półcień Ziemi – wówczas zmiana jasności jest subtelniejsza i trudniej dostrzegalna dla nieuzbrojonego oka. Wrześniowe zjawisko w Polsce umożliwi obserwację wszystkich tych faz, począwszy od półcieniowej, przez częściową, aż po majestatyczną fazę całkowitą.

Najlepsze miejsca i sposoby obserwacji zaćmienia

Obserwacja całkowitego zaćmienia Księżyca nie wymaga specjalistycznego sprzętu, choć warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Najważniejsze to wybrać miejsce z dala od miejskich świateł, drzew czy budynków zasłaniających horyzont. W Polsce wrześniowy Księżyc będzie widoczny nisko nad wschodnim horyzontem, dlatego dobrym pomysłem jest udać się na otwartą przestrzeń. Pomocna może być lornetka lub teleskop – umożliwiają one szczegółową obserwację powierzchni Księżyca podczas zaćmienia. Wielu pasjonatów astronomii i organizacji, takich jak planetaria, centra nauki czy kluby astronomiczne, planuje masowe pokazy i wydarzenia edukacyjne, niekiedy połączone z transmisjami online. W przypadku złych warunków pogodowych można śledzić transmisje m.in. na kanałach Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, które dokładnie relacjonują przebieg zjawisk niebieskich.

Na co zwrócić uwagę podczas obserwacji tego zjawiska?

Obserwacja wrześniowego zaćmienia Księżyca będzie okazją do doświadczenia zjawiska zarówno pod względem naukowym, jak i artystycznym. Szczególnie efektowne są chwile tuż po wschodzie pełnego Księżyca, zwłaszcza w kontekście krajobrazu – wtedy tarcza Srebrnego Globu może być fotografowana w otoczeniu miejskich dachów, drzew czy nawet górskich szczytów. Warto mieć na uwadze, że niska pozycja Księżyca tuż przy horyzoncie może dodatkowo wzmocnić wrażenie jego rozmiaru oraz intensywności barw – to złudzenie optyczne znane nauce od dawna. Warunkiem udanej obserwacji jest jednak pogoda: niskie chmury lub mgła mogą utrudnić pełny odbiór zjawiska. Zmieniające się odcienie czerwieni na tarczy Księżyca mogą być także przedmiotem zainteresowania astrofotografów. Z informacji udostępnianych przez serwisy astronomiczne i Almanach Astronomiczny wynika, że wrześniowe zaćmienie 2025 będzie jednym z najłatwiej dostępnych dla mieszkańców Polski w najbliższych latach.

Czego możemy się spodziewać 7 września?

Nadchodzące całkowite zaćmienie Księżyca zapowiadane na 7 września jest wyjątkowe, zarówno ze względu na zbiegające się z nim zjawisko superpełni, jak i korzystne warunki obserwacyjne w Polsce. To nie tylko gratka dla miłośników astronomii, ale i doskonała okazja do popularyzacji nauki oraz budowania zainteresowania kosmosem wśród dzieci i dorosłych. Organizowane wydarzenia, pokazy plenerowe i transmisje internetowe umożliwią szerokiemu gronu odbiorców śledzenie każdego etapu zaćmienia. Jeśli pogoda dopisze, widoki „krwawego superksiężyca” na pewno na długo zostaną w pamięci obserwatorów. Obserwacja tego typu zjawisk to szansa nie tylko na podziwianie piękna natury, ale także zrozumienie mechaniki Kosmosu działającej tuż nad naszymi głowami. Warto przygotować się już dziś, by nie przegapić jednego z najciekawszych spektakli astronomicznych 2025 roku.