Butelki jednorazowe ze szkła w systemie kaucyjnym? Jest stanowisko rządu

Jak ma wyglądać nowy system kaucyjny

Polska od 1 października 2025 roku wprowadza długo oczekiwany system kaucyjny dla wybranych opakowań po napojach. Zgodnie z aktualnymi przepisami, duże sklepy o powierzchni powyżej 200 mkw. będą zobowiązane do przyjmowania pustych opakowań – plastikowych butelek do 3 litrów, metalowych puszek o pojemności do 1 litra oraz, od 2026 roku, szklanych butelek wielorazowego użytku do 1,5 litra. Mniejsze placówki będą musiały pobierać kaucję, jednak ich udział w odbiorze opakowań pozostaje dobrowolny. Opakowania będzie można zwracać nie tylko ręcznie, lecz także w tzw. recyklomatach, coraz popularniejszych w polskich sklepach. System nie obejmie jednak szklanych butelek jednorazowego użytku – za takie opakowania kaucja na razie nie będzie pobierana.

Szklane butelki jednorazowe – czy dołączą do systemu?

Wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska w rozmowie z Polską Agencją Prasową przyznała, że nie wyklucza przyszłego włączenia szklanych butelek jednorazowych do systemu kaucyjnego. Podkreśliła, że inicjatywa ta wymaga jednak szerokiej konsultacji społecznej i być może osobnej nowelizacji ustawy. Już podczas wcześniejszych prac legislacyjnych temat był poruszany, lecz spotykał się z negatywnym odbiorem małych sklepów. Argumentowały one, że system generowałby dla nich ogromne trudności logistyczne ze względu na masowe przyjmowanie szklanych butelek jednorazowych, które są cięższe i trudniejsze w magazynowaniu. Decyzja, czy dane opakowanie jest jednorazowe, czy wielorazowe, pozostaje w gestii producentów napojów. Wprowadzenie nowych regulacji będzie wymagało więc zbudowania kompromisu pomiędzy oczekiwaniami rynku, możliwościami dystrybucji oraz wymogami administracyjnymi.

Dlaczego szklane opakowania są ważne dla gospodarki obiegu zamkniętego

Gospodarka o obiegu zamkniętym to jeden z filarów polityki klimatycznej Unii Europejskiej, a recykling opakowań szklanych jest jej istotną częścią. Ministerstwo Klimatu i Środowiska podkreśla, że szklane butelki wielorazowe mogą być używane średnio nawet 20 razy, co znacząco ogranicza zapotrzebowanie na nowe surowce. Według danych resortu, w Niemczech taka butelka trafia ponownie do obiegu nawet 45 razy, a w Finlandii – 33 razy. Popularność opakowań wielorazowych w systemach kaucyjnych w innych krajach UE przekłada się na wyższe wskaźniki odzysku i recyklingu odpadów. Pozytywne przykłady zza granicy pokazują, że skuteczne systemy kaucyjne wymagają spójnych regulacji i szerokiej współpracy sektora handlu, producentów oraz konsumentów. Polska, dążąc do podobnych rezultatów, stawia w pierwszej kolejności na rozwój zwrotnych butelek szklanych.

Opłaty i organizacja nowego systemu

Zgodnie z przepisami, kaucja za plastikowe butelki i metalowe puszki wyniesie 50 groszy za sztukę, natomiast za szklane butelki wielorazowe obowiązywać będzie kwota 1 zł. Operatorzy systemu będą rozdysponowywać środki z nieodebranych kaucji na dalszy rozwój infrastruktury i promocję recyklingu. Zwracane opakowania będą musiały być puste, nieuszkodzone i oznakowane czytelnym kodem kreskowym. Zwrot kaucji nie będzie uzależniony od okazania paragonu. System nie obejmuje natomiast opakowań po mleku, jogurtach ani innych napojach mlecznych – ten wyjątek wprowadzono na wniosek organizacji branżowych w trakcie nowelizacji ustawy w 2024 roku. Rozwiązania mają na celu nie tylko ograniczenie liczby odpadów trafiających do gmin, ale również zwiększenie odsetka surowców ponownie wykorzystywanych w produkcji nowych opakowań.

Stan dyskusji i perspektywy rozwoju regulacji

Prace nad ustawą o systemie kaucyjnym trwały w Polsce kilka lat i były szeroko komentowane przez producentów napojów, handel oraz branżę recyklingową. Już po uchwaleniu pierwszej wersji przepisów w 2023 roku i podpisaniu ustawy przez prezydenta, wiele środowisk apelowało o uzupełnienie rozwiązań, szczególnie w zakresie jednorazowych opakowań szklanych. Również po zmianie władzy w 2023 roku nowy resort klimatu rozpoczął działania nad kolejną nowelizacją ustawy. Wiceminister Sowińska podkreśla, że obecnie jej celem jest wzmocnienie rynku dla opakowań wielorazowych oraz dążenie do standaryzacji tego typu butelek, co zdaniem wielu ekspertów uprościłoby całą logistykę systemu i zwiększyło liczbę powracających do obiegu opakowań. Dodanie szklanych butelek jednorazowych do systemu pozostaje opcją otwartą, uzależnioną od opinii branży i wyników dalszych konsultacji społecznych.

Co czeka konsumentów i rynek w najbliższych miesiącach

Wejście w życie systemu kaucyjnego to ważny krok w kierunku nowoczesnej gospodarki odpadami w Polsce, choć na razie nie obejmie wszystkich rodzajów opakowań. Duże sklepy już przygotowują infrastrukturę do zwrotu butelek i puszek, a Polacy stopniowo oswajają się z nowymi zasadami oddawania opakowań po napojach. Szklane butelki jednorazowe – o ile zostaną objęte systemem – mogą w przyszłości poprawić krajowe wyniki recyklingu szkła, jednak wprowadzenie takich przepisów zależy od dalszych negocjacji i oceny możliwości sektora handlu. Eksperci podkreślają, że skuteczne działanie systemu kaucyjnego wymaga jasnej komunikacji z konsumentami oraz odpowiedniego wsparcia technicznego dla sklepów, zwłaszcza mniejszych placówek. Dynamiczny rozwój legislacji dotyczącej odpadów wskazuje, że temat będzie powracał w debacie publicznej, a przyszłość szklanych butelek jednorazowych w systemie kaucyjnym pozostaje kwestią otwartą.