Gigantyczne złoża litu na Ukrainie: rusza międzynarodowy przetarg
Ukraina otwiera drzwi inwestorom do jednych z największych złóż litu w Europie. Przetarg zapowiedziany przez Julię Swyrydenko może zmienić równowagę geopolityczną surowców strategicznych.
Czy Ukraina stanie się litiowym gigantem Europy?
W ostatnich latach Ukraina coraz śmielej eksponuje swoje bogactwa naturalne, a obecna sytuacja geopolityczna tylko zwiększa znaczenie tych rezerw dla rozwoju gospodarczego kraju. Na szczególną uwagę zasługuje odkrycie i przygotowanie do eksploatacji złóż litu w obwodzie kirowohradzkim. Szefowa rządu, Julia Swyrydenko, 27 sierpnia 2025 r. oficjalnie zapowiedziała otwarty przetarg na zagospodarowanie złóż na parceli „Dobra”. Celem jest nie tylko eksploatacja samego litu, ale również rozwój zaawansowanej produkcji i przetwarzania surowca na Ukrainie. Projekt może wymiernie wzmocnić zarówno pozycję Ukrainy na globalnym rynku, jak i jej bezpieczeństwo gospodarcze – zwłaszcza, że lit znajduje się w centrum transformacji energetycznej i rewolucji elektromobilnej.
Strategiczne znaczenie litu dla technologii i energetyki
Lit to pierwiastek, bez którego trudno dziś wyobrazić sobie rozwój nowoczesnych technologii. Jest kluczowy dla produkcji akumulatorów do samochodów elektrycznych, smartfonów, laptopów, a także magazynów energii niezbędnych w transformującej się energetyce. Globalny popyt na lit odnotowuje drastyczne wzrosty, ale jednocześnie kontrola nad światowymi zasobami jest w rękach zaledwie kilku państw, m.in. Australii, Chile czy Chin. Ukraiński sektor surowcowy wskazuje, że zasoby na działce „Dobra” stanowią strategiczny atut, mogący doprowadzić do zmniejszenia zależności Europy od pozaeuropejskich dostawców. Według danych rządowych Ukraina ma aż jedną trzecią europejskich złóż litu, a około 5% światowych zasobów surowców krytycznych.
Przetarg i wymogi wobec inwestora
Zapowiedziany przez premierkę Swyrydenko przetarg będzie odbywać się w formule umowy o podziale produkcji. Rząd Ukrainy oczekuje na inwestora, który nie tylko zapewni efektywne wydobycie litu, ale także zainwestuje w rozwój produkcji o wartości dodanej na terenie kraju. Wśród wymagań znalazł się obowiązek uruchomienia przetwórstwa wydobywanego surowca, co może przełożyć się na wzrost zatrudnienia, transfer technologii i przyspieszenie rozwoju przemysłu nowoczesnych baterii. Harmonogram przewiduje publikację oficjalnego ogłoszenia w ciągu dwóch miesięcy od zapowiedzi, trzy miesiące na składanie ofert i wyłonienie zwycięzcy do pół roku. Kryteria wyboru obejmą m.in. plan inwestycyjny, potencjał technologiczny oraz zobowiązania środowiskowe.
Międzynarodowe partnerstwa i polityka surowcowa
Ambicje Ukrainy nie ograniczają się wyłącznie do bilateralnych relacji z europejskimi firmami. W maju 2025 r. prezydent Wołodymyr Zełenski podpisał ustawę ratyfikującą umowę z USA w zakresie współpracy nad surowcami krytycznymi. W praktyce oznacza to powstawanie Amerykańsko-Ukraińskiego Funduszu Inwestycyjnego, który ma wspierać takie projekty jak złoże „Dobra”. Pierwszym dużym przedsięwzięciem tego typu może stać się budowa infrastruktury wydobywczej i przetwórczej właśnie z udziałem amerykańskiego kapitału oraz know-how. Według Andrija Jermaka, szefa kancelarii prezydenta, taka kooperacja zwiększa bezpieczeństwo energetyczne Ukrainy i umożliwia jej włączenie się w międzynarodowe łańcuchy wartości, uniezależniając Europę od dostaw materiałów z Azji.
Wpływ wojny i terytorialne wyzwania surowcowe
Niestety, kwestie potencjału Ukrainy w zakresie surowców krytycznych komplikują się przez trwające działania wojenne i okupację części terytoriów przez Rosję. Od początku pełnoskalowego konfliktu w 2022 r. szereg znaczących złóż, w tym metali ziem rzadkich i niektórych minerałów krytycznych, znalazła się poza bezpośrednią kontrolą władz w Kijowie. Według analiz Komisji Europejskiej oraz ukraińskiego Ministerstwa Energii, te ubytki zasobów są istotne, ale Ukraina zachowuje kluczowe rezerwy litu oraz przynajmniej jedną trzecią wszystkich tzw. metali wysokiego znaczenia dla rozwoju europejskiego przemysłu. Rząd skupia się obecnie na zabezpieczeniu kontroli i wdrażaniu środków chroniących złoża objęte przetargami, by przyciągnąć międzynarodowych inwestorów pomimo ryzyka wojennego.
Nowe szanse gospodarcze dla Ukrainy i regionu
Planowane otwarcie eksploatacji złóż litu wpisuje się w szeroko zakrojony proces modernizacji gospodarczej Ukrainy. Wobec zniszczeń wojennych i konieczności odbudowy kraju w nowoczesnym, zielonym modelu, inwestycje w sektor surowców o strategicznym znaczeniu mogą okazać się kluczowe dla odbicia gospodarczego. Pozyskanie światowych inwestorów i wypracowanie nowoczesnego przemysłu przetwórczego litu otworzy przed Ukrainą nowe rynki, zapewni miejsca pracy, transfer technologii oraz wzmocni jej integrację z gospodarką europejską. Działania te wspierane są dodatkowo przez mechanizmy ochrony środowiska i zachętę do zrównoważonego wydobycia. Dla regionu może to oznaczać początek rozkwitu nowej gałęzi przemysłu, która wyznaczy kierunki rozwoju zarówno Ukrainy, jak i jej partnerów międzynarodowych.
