Kontrole wsparcia HoReCa z KPO: ujawniono nieprawidłowości. Co dalej z miliardami dla branży?

Nieprawidłowości w projektach wsparcia HoReCa

W ostatnich dniach głośno zrobiło się o kontroli projektów wsparcia dywersyfikacji działalności branży HoReCa finansowanych z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Podczas spotkania z mieszkańcami Lublina szefowa Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR), Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, poinformowała, że nieprawidłowości wykryto w części z szesnastu przeanalizowanych projektów. Zaznaczyła jednak, że nie dotyczą one wszystkich przypadków i podkreśliła, iż szczegóły najpierw zostaną przekazane przedsiębiorcom, którzy będą mogli się do nich ustosunkować. Dopiero później resort poda do wiadomości publicznej szczegółowe wyniki kontroli. Sprawa budzi ogromne zainteresowanie, szczególnie w kontekście skali środków finansowych przekazanych do tej pory firmom w ramach programu i szerokiego wsparcia unijnego dla polskiej gospodarki po pandemii COVID-19.

Kontrole i procedury: jak wygląda proces weryfikacji?

Zgodnie z informacjami przekazanymi przez minister Pełczyńską-Nałęcz, obecne działania kontrolne to dopiero początek szerzej zakrojonego procesu. Oceniono najpierw te projekty, które uznano za najbardziej ryzykowne. Resort planuje w najbliższych tygodniach skontrolować jeszcze kilkadziesiąt kolejnych przedsięwzięć, skupiając się na beneficjentach oraz operatorach środków pod kątem potencjalnych konfliktów interesów. Weryfikacja obejmuje zarówno sposób wydatkowania środków, jak i zgodność z przyjętymi kryteriami programu. Pełczyńska-Nałęcz podkreśliła, że priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa gospodarowania publicznymi pieniędzmi. Z tego powodu decyzje o dalszych działaniach będą poprzedzone szczegółową analizą, unikając emocjonalnej atmosfery „ścigania” przedsiębiorców bez rzetelnego wyjaśnienia każdej sprawy.

Skala pomocy i oczekiwania przedsiębiorców

Program wsparcia inwestycji dla sektora HoReCa w ramach KPO skierowany był do mikro, małych i średnich przedsiębiorców hotelarskich, gastronomicznych, turystycznych oraz podmiotów kultury poszkodowanych przez lockdowny pandemiczne. Nabory realizowano w 2024 roku w dwóch turach, a każda z firm mogła otrzymać dofinansowanie od 50 tys. do nawet 540 tys. zł, przy czym suma kwalifikowanych kosztów wynosiła do 600 tys. zł. Łączna pula przeznaczona na wsparcie wyniosła ponad 1,2 mld zł, a do końca lipca 2025 roku podpisano 3005 umów o dofinansowanie, z czego wypłacono już 110 mln zł. Pomoc obejmowała refundację inwestycji, szkolenia, doradztwo, zakup maszyn i urządzeń czy transformację cyfrową oraz zieloną, odpowiadając na nowe potrzeby rynku. Przedsiębiorcy z nadzieją czekali na środki, które miały pomóc w odbudowie czy zmianie profilu działalności po kryzysie.

Reakcje instytucji i wstrzymanie wypłat

Doniesienia medialne o przypadkach wydatkowania środków na nietypowe cele, jak zakup jachtów firmowych, zaalarmowały opinię publiczną i uruchomiły reakcje instytucji nadzorujących. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) podjęła decyzję o czasowym wstrzymaniu wypłat z KPO dla beneficjentów HoReCa do momentu zakończenia szczegółowej weryfikacji projektów. Również Prokuratura Europejska (EPPO) wszczęła postępowanie w sprawie ewentualnych nadużyć. Minister Pełczyńska-Nałęcz zapewniła, że po zakończeniu audytów środki zostaną odblokowane – pod warunkiem pozytywnej weryfikacji umów. Przedsiębiorcy będą mieć możliwość odwołania się od ustaleń, co wpisuje się w standardy jawności i fair play. PARP podkreśla, że celem działań nie jest piętnowanie, lecz zapewnienie prawidłowego i transparentnego wydatkowania środków unijnych.

Kontekst KPO i znaczenie dla gospodarki

Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności to kluczowy instrument finansowy dla Polski, przewidujący realizację 57 inwestycji i 54 reform – w tym strategicznych dla sektora publicznego, cyfryzacji, zielonej transformacji czy wsparcia przedsiębiorczości. Wartość planu dla Polski wynosi ponad 59 miliardów euro, z czego 25,27 mld euro to dotacje, a 34,54 mld euro – preferencyjne pożyczki. Do tej pory do kraju trafiło już 67 mld zł, a kolejne transze zaplanowano na jesień 2025 roku. Dla branż pokrewnych HoReCa, mocno doświadczonych skutkami pandemii, unijne wsparcie stanowi niezwykle ważną szansę na rozwój czy przetrwanie. W obliczu pojawiających się wątpliwości wokół wydatkowania środków, sprawność i skuteczność kontroli zadecyduje o zaufaniu społecznym i perspektywach wykorzystania kolejnych funduszy z KPO w przyszłości.

Jakie scenariusze czekają branżę i państwowy system wsparcia?

Aktualne zamieszanie wokół kontroli wsparcia HoReCa ujawnia złożoność oraz wyzwania związane z dystrybucją olbrzymich środków unijnych – nie tylko dla beneficjentów, ale i instytucji państwowych odpowiadających za monitoring i rozliczenia. Z wypowiedzi minister Pełczyńskiej-Nałęcz wynika, że resort stawia na przejrzystość, rzetelność i ochronę interesów publicznych, nie ulegając presji medialnej. Od tych zasad będzie zależeć, czy kolejne wsparcia dotrą do potrzebujących firm oraz czy polska gospodarka efektywnie wykorzysta potencjał KPO. Najbliższe tygodnie przyniosą nie tylko rozstrzygnięcia w sprawie wstrzymanych wypłat i wyjaśnienia podejrzanych projektów, ale i odpowiedź na pytanie, czy system wsparcia zostanie wzmocniony na przyszłość. Wokół programu toczy się dziś debata dotycząca standardów kontroli, odpowiedzialności i uczciwego podejścia do oczekiwań polskich przedsiębiorców.