NBP na minusie: strata może przekroczyć 30 mld zł – co to oznacza dla gospodarki?
Narodowy Bank Polski ostrzega: umocnienie złotego może wywołać rekordową stratę sięgającą ponad 30 mld zł. Skąd tak drastyczne prognozy i co stoi za finansowym wynikiem NBP?
Dlaczego NBP przewiduje rekordowy ujemny wynik finansowy?
22 sierpnia 2025 r. Narodowy Bank Polski opublikował komunikat ostrzegający, iż jeśli utrzyma się siła złotego wobec głównych walut, strata finansowa banku centralnego za 2025 rok może przekroczyć 30 mld zł. Taki scenariusz miałby miejsce w przypadku, gdyby kursy walutowe pozostawały na poziomie z końca czerwca bieżącego roku. Oznacza to, że aprecjacja złotego, szczególnie wobec dolara amerykańskiego, ma kluczowy wpływ na wynik finansowy NBP. Warto podkreślić, że narodowy bank centralny nie prowadzi działalności nastawionej na zysk – głównym celem jest stabilność monetarna i finansowa kraju. Niemniej, wynik finansowy ma znaczenie pośrednie, bo w latach zyskownych 95 proc. zysku NBP przekazywane jest do budżetu państwa. Strata oznacza brak tej wpłaty i potencjalnie trudniejszą sytuację finansową państwa.
Wpływ kursu złotego i rezerw walutowych na bilans NBP
NBP podkreśla, że umocnienie złotego nie oznacza fizycznego zmniejszenia zagranicznych aktywów banku, lecz wpływa na ich wycenę w złotych zgodnie z zasadami rachunkowości obowiązującymi w Eurosystemie. Na koniec lipca 2025 r. oficjalne aktywa rezerwowe NBP wynosiły ponad 255 mld USD, w tym wartość złota monetarnego sięgała niemal 55 mld USD. Jednak wycena tych aktywów w złotych maleje wraz z umocnieniem krajowej waluty. Efektem jest spadek wartości rezerw po przeliczeniu na polską walutę, co negatywnie przekłada się na roczny wynik finansowy. Z drugiej strony, dynamiczny wzrost cen złota obserwowany w bieżącym roku częściowo łagodzi wpływ ujemnej wyceny walut obcych na bilans NBP. To jednak nie wystarcza, by skompensować całą stratę wynikającą z mocnego złotego.
Jak wynik NBP wpływa na budżet państwa?
W polskim systemie finansów publicznych niemal cały zysk NBP, jeśli taki się pojawia, trafia w formie wpłaty do budżetu państwa. Zgodnie z prawem, 95 proc. dodatniego wyniku finansowego zasila kasę państwa. Dotychczas ta wpłata bywała istotnym zastrzykiem dochodów niepodatkowych, często przewidywanym w ustawach budżetowych. Przykładowo, zarówno rząd Mateusza Morawieckiego jak i Donalda Tuska planowali wprowadzić do budżetu na 2024 rok kwotę 6 mld złotych z zysku NBP. Jednak ostatecznie, wskutek ujemnego wyniku za 2023 r., takiej wpłaty nie było. Najwyższa Izba Kontroli wskazała, że Ministerstwo Finansów nie wykazało się ostrożnością, opierając prognozę wpływu z NBP na nieaktualnych danych, co poskutkowało przeszacowaniem dochodów. Obecna prognozowana strata banku centralnego oznacza, że i w kolejnych latach budżet nie doczeka się oczekiwanej wpłaty.
Polityczne konsekwencje i zarzuty wobec prezesa NBP
Kwestia ujemnego wyniku finansowego NBP oraz przewidywania wpłat z zysku banku stała się argumentem w politycznej debacie. W marcu 2024 roku, wobec prezesa Adama Glapińskiego sformułowano zarzuty we wniosku o postawienie go przed Trybunał Stanu. Jeden z głównych zarzutów dotyczył udzielenia ministrowi finansów pisemnej informacji o prognozowanej wpłacie z zysku NBP na poziomie 6 mld zł w sytuacji, gdy według dostępnych prognoz bank miał ponieść stratę wynoszącą minimum 17 mld zł. Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, brak aktualizacji tych prognoz oraz nieścisłości w komunikacji stanowią poważne uchybienia w planowaniu dochodów państwa. Sytuacja ta pokazuje, jak bardzo niepewny jest wynik finansowy NBP, zależny przede wszystkim od czynników zewnętrznych, na które bank centralny nie ma realnego wpływu, jak kursy walut czy globalne stopy procentowe.
Potencjalne skutki dla polskiej gospodarki i przyszłość banku centralnego
Rekordowa strata finansowa NBP nie wpłynie bezpośrednio na stabilność sektora bankowego czy codzienne funkcjonowanie gospodarki, jednak osłabia pozycję budżetową państwa i może mieć znaczenie w kontekście notowań Polski na światowych rynkach finansowych. Brak wpłat z zysku banku centralnego oznacza konieczność poszukiwania innych źródeł dochodu do pokrycia wydatków publicznych. Zdaniem ekonomistów, pogłębiona strata powinna skłonić decydentów do ostrożniejszego szacowania wpływów budżetowych oraz zwrócenia uwagi na wahania rynkowe i ryzyka walutowe. NBP podkreśla, że prognozowanie wyniku finansowego jest obarczone dużą niepewnością – to kolejny dowód na to, że stabilność finansowa państwa wymaga elastyczności oraz bieżącej analizy czynników zewnętrznych, takich jak kurs złotego czy tendencje na światowych rynkach surowcowych.
