NBP z katastrofalną prognozą finansową. Strata może przekroczyć 30 mld zł!
Narodowy Bank Polski ostrzega: strata za 2025 rok może być rekordowa. Sprawdź, dlaczego sytuacja finansowa banku centralnego budzi niepokój rynków i polityków.
Jak umocnienie złotego wpływa na finanse NBP?
Jednym z kluczowych czynników wpływających na obecne obliczenia Narodowego Banku Polskiego jest gwałtowne umocnienie złotego wobec głównych walut, zwłaszcza amerykańskiego dolara. Centralny bank w swoim komunikacie wskazał, że gdyby kursy walut obcych utrzymały się na poziomie z końca czerwca, strata NBP za 2025 rok mogłaby przekroczyć aż 30 miliardów złotych. Zjawisko to wynika z przeliczania rezerw walutowych – oficjalne aktywa rezerwowe liczone są bowiem przede wszystkim w dolarach i euro. Gdy złoty rośnie, ta sama ilość rezerw w przeliczeniu na polską walutę jest warta mniej. Tym samym, zgodnie z zasadami rachunkowości Eurosystemu, wartość bilansowa tych aktywów maleje, co jest kluczowym czynnikiem determinującym wynik finansowy banku centralnego na koniec roku.
Znaczenie rezerw walutowych i złota w bilansie banku
Na koniec lipca 2025 r. Narodowy Bank Polski posiadał oficjalne aktywa rezerwowe na poziomie ponad 255 miliardów dolarów. Znaczącą ich część, blisko 55 miliardów dolarów, stanowiło złoto monetarne. Ceny złota notowały w ostatnich kwartałach dynamiczne wzrosty, co pomaga częściowo łagodzić spadek wartości innych aktywów wyrażonych w obcych walutach. Wzrost cen złota pozwala ograniczać negatywny wpływ umocnienia złotego na wynik finansowy NBP, jednak nie rekompensuje w pełni strat wywołanych silną aprecjacją rodzimej waluty. Co istotne, zasoby rezerw NBP, chociaż nie maleją ilościowo, tracą na wartości w przeliczeniu na polskie złote, przez co mają bezpośredni wpływ na ostateczny bilans banku centralnego.
Niepewność prognoz i czynniki ryzyka dla NBP
NBP stanowczo podkreśla, że prognozowanie wyniku finansowego obarczone jest znaczną niepewnością. Kluczowe są tu zmienne, na które bank nie ma bezpośredniego wpływu, takie jak kursy wymiany walut czy stopy procentowe na rynkach globalnych. Zgodnie z komunikatem, nawet drobne zmiany tych parametrów mogą prowadzić do istotnych wahań wyniku finansowego, co zauważa również Najwyższa Izba Kontroli w swoich corocznych analizach. W praktyce oznacza to, że nawet przy zachowaniu ostrożności planistycznej trudno jest przewidzieć, czy bank zakończy rok zyskiem czy stratą. Prognozy banku centralnego bywają ostrożne, jednak zmienność rynków oraz nieprzewidywalność wydarzeń makroekonomicznych zwiększa skalę ryzyka.
Konsekwencje dla budżetu państwa i polityki
Według polskiego prawa, jeśli NBP wypracuje zysk, 95% kwoty trafia do budżetu państwa. Jednak przewidywanie wyniku finansowego banku centralnego jest na tyle obarczone ryzykiem, że eksperci zalecają nie planować dochodów budżetowych uwzględniając ewentualną wpłatę z zysku NBP. Przykładem możliwych problemów były zapisy z projektu budżetu przygotowanego przez rząd Mateusza Morawieckiego oraz kontynuowane przez rząd Donalda Tuska – przewidywały one miliardowe wpływy z zysku NBP, które ostatecznie nie zostały zrealizowane przez stratę banku. Najwyższa Izba Kontroli skrytykowała Ministerstwo Finansów za zbytni optymizm przy planowaniu tych dochodów oraz za brak aktualizacji informacji w miarę pogarszania się prognoz – to wywołało spory polityczne oraz stało się jednym z zarzutów wobec prezesa Adama Glapińskiego.
Reakcje na scenie politycznej i ekonomicznej
Problemy finansowe NBP oraz brak wpłaty z zysku do budżetu stały się przedmiotem ostrych sporów politycznych. W marcu 2024 roku posłowie przygotowali wniosek o postawienie prezesa Adama Glapińskiego przed Trybunałem Stanu, formułując zarzut „wprowadzenia w błąd ministra finansów w zakresie prognozy zysków banku centralnego”. W dokumencie wskazano, że wprowadzono do budżetu wpłatę z zysku, pomimo aktualnych danych wskazujących na stratę sięgającą już wtedy 17 miliardów złotych. To pokazuje, jak znaczenie wyników finansowych NBP wykracza poza sferę ekonomiczną i wkracza w bezpośrednią politykę państwa. Eksperci przypominają, że niestabilność takich prognoz pokazała wadliwość dotychczasowych założeń fiskalnych i konieczność zmian w planowaniu wydatków publicznych.
Co dalej dla polskiej gospodarki i NBP?
Trwająca aprecjacja złotego oraz rosnąca niepewność na globalnych rynkach sprawiają, że sytuacja finansowa NBP pozostaje pod lupą ekonomistów i opinii publicznej. Prognozowana strata powyżej 30 miliardów złotych w 2025 roku byłaby rekordowa i może stanowić wyzwanie nie tylko dla banku centralnego, ale również dla przyszłej stabilności finansów publicznych kraju. Wzrost cen złota, chociaż pozytywny, nie zrekompensuje strat z tytułu przeliczenia rezerw, a kolejne zmiany kursowe i stóp procentowych mogą dodatkowo pogłębić już niestabilną sytuację. Rząd oraz niezależne instytucje kontrolne – takie jak NIK – zgodnie przyznają, że dalsze opieranie konstrukcji budżetu na niepewnych wpływach z NBP byłoby zbyt ryzykowne. W najbliższych miesiącach oczekuje się aktualizacji strategii zarządzania państwowym długiem oraz zmian w planowaniu polityki finansowej. Napięcie na linii NBP–Ministerstwo Finansów zapowiada dalsze polityczne i gospodarcze turbulencje.
