800 plus tylko dla pracujących Ukraińców? Ostre starcie o dane i zasady

Gorąca debata wokół 800 plus dla Ukraińców

Decyzja prezydenta o niepodpisaniu nowelizacji ustawy dotyczącej pomocy obywatelom Ukrainy wywołała lawinę komentarzy w kraju i zaostrzyła debatę nad świadczeniem 800 plus. Nowela miała doprecyzować zasady przyznawania świadczeń wychowawczych, uwzględniając m.in. dzieci starsze, kontynuujące naukę w Polsce. Prezydent Karol Nawrocki argumentował jednak, że pomoc w postaci 800 plus powinna trafiać wyłącznie do tych Ukraińców, którzy wykonują legalną pracę w Polsce. Opozycja oraz część ekspertów nie kryje zaskoczenia tym stanowiskiem, wskazując na szeroki wkład ukraińskich uchodźców w rozwój polskiej gospodarki. Temat stał się przedmiotem ożywionej, ogólnokrajowej dyskusji zarówno w mediach, jak i na scenie politycznej.

Rola Ukraińców w polskiej gospodarce

Z najnowszego raportu UNHCR oraz danych udostępnionych przez wicemarszałkinię Senatu Magdalenę Biejat wynika, że społeczność ukraińska przyniosła polskiej gospodarce w 2024 roku wymierne korzyści. Według tych szacunków, Ukraińcy mieszkający i pracujący w Polsce wygenerowali 15 mld złotych przychodów oraz odpowiadają za przyrost produktu krajowego brutto na poziomie 2,7 procent. Zatrudnienie wśród ukraińskich uchodźców wynosi aż 69 procent, co jest porównywalne z poziomem aktywności zawodowej Polaków (75%). Eksperci podkreślają, że migranci z Ukrainy nie tylko uzupełnili niedobory na rynku pracy, lecz także wspierają konsumpcję i napędzają rozwój wielu branż, w tym budownictwa, rolnictwa i usług. To pokazuje, że ich obecność daleko wykracza poza pojedyncze świadczenia społeczne.

Spór o zasadność ograniczeń w wypłacie świadczenia

Wątpliwości wzbudza propozycja, aby świadczenie 800 plus przysługiwało wyłącznie tym obywatelom Ukrainy, którzy wykazują aktywność zawodową w Polsce. Prezydent argumentuje, że przy rekordowym deficycie budżetowym (ok. 500 mld zł), wsparcie nie powinno być wypłacane biernym zawodowo uchodźcom. Z kolei Magdalena Biejat oraz UNHCR zwracają uwagę, iż większość Ukraińców pracuje i szybko zrasta się ze społeczeństwem polskim, a świadczenia socjalne pomagają w integracji oraz utrzymaniu rodzin, głównie kobiet samotnie wychowujących dzieci. Eksperci oceniają, że restrykcyjne podejście może pogłębiać wykluczenie najbardziej potrzebujących, zwłaszcza tych z grup wrażliwych – osób starszych, chorych czy matek wychowujących dzieci bez wsparcia. Spór dotyka także sedna dyskusji o solidarności społecznej i zobowiązaniach wobec osób uciekających przed wojną.

Zmieniające się przepisy i konsekwencje społeczne

Zmiany w ustawie wprowadziły już od czerwca br. wyjątek, zgodnie z którym uchodźcy ukraińscy mogą otrzymywać 800 plus wyłącznie na dzieci uczęszczające do polskich szkół lub zerówek. W przypadku młodszych dzieci, które nie mają obowiązku nauki, świadczenie przysługuje bez dodatkowych wymogów. Do tej pory jednak nie było warunku zatrudnienia ani prowadzenia działalności gospodarczej jako przesłanki otrzymania wsparcia. Propozycje zaostrzenia przepisów, forsowane przez część polityków Prawa i Sprawiedliwości, nie przeszły w procesie legislacyjnym. Ostateczne rozwiązania zależą obecnie od dalszych decyzji Sejmu i Senatu, jednak każda zmiana w tej wrażliwej materii wywołuje duże społeczne emocje – zarówno wśród polskich rodzin, jak i wielu tysięcy ukraińskich uchodźców szukających w Polsce stabilizacji.

Co mówią liczby – rzeczywisty bilans 800 plus

Statystyki przedstawione przez Magdalenę Biejat i poparte raportem UNHCR wyraźnie pokazują, że świadczenia wypłacane Ukraińcom są niewspółmierne do wartości, które przynoszą budżetowi państwa. Łączna kwota wydatkowana na 800 plus dla obywateli Ukrainy w ubiegłym roku wyniosła 2,8 mld zł, a tymczasem szacowane wpływy do budżetu oraz efekty gospodarcze przekroczyły 15 mld zł. Jednocześnie Polska pozostaje jednym z największych gospodarzy uchodźców w UE, udzielając schronienia niemal milionowi Ukraińców. Zdecydowana większość z nich, zwłaszcza kobiety i dzieci, korzysta z systemu edukacji, ochrony zdrowia i innych świadczeń, jednocześnie zasilając rynek pracy oraz rozwijając lokalne społeczności. Takie dane pokazują, że bilans finansowy nie jest jednoznaczny – społeczne i gospodarcze korzyści są daleko większe niż koszty wsparcia socjalnego.

Perspektywy dla ukraińskich uchodźców i polskiego społeczeństwa

Decyzja prezydenta w sprawie nowelizacji ustawy oraz trwająca debata polityczna pokazują, jak ważny i złożony jest temat świadczeń społecznych dla obywateli Ukrainy. Dane ekonomiczne i głosy ekspertów wskazują, że szybka integracja migrantów z polskim rynkiem pracy jest faktem. Jednocześnie istotne pozostaje zapewnienie wsparcia dla najbardziej potrzebujących grup – osób niezdolnych do pracy, matek wychowujących dzieci czy osób starszych. Reforma systemu świadczeń powinna uwzględniać zarówno potrzeby budżetu państwa, jak i wartość solidarności międzyludzkiej. Ostateczna decyzja w tej sprawie zadecyduje nie tylko o przyszłości setek tysięcy uchodźców, ale też o obrazie Polski jako kraju otwartego i odpowiedzialnego społecznie.