Kulisy dyplomatycznej gry: Dlaczego Kreml panicznie obawia się spotkania Putin–Zełenski?

Obawy Kremla przed rozmowami z Ukrainą

Według najnowszego raportu amerykańskiego Instytutu Studiów nad Wojną (ISW), spotkanie między prezydentem Rosji Władimirem Putinem a prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim nie znajduje się obecnie w planach Kremla. Analitycy ISW podkreślają, że głównym powodem unikania takiego dialogu są obawy władz rosyjskich o własny wizerunek na arenie wewnętrznej. Kreml obawia się, że jakiekolwiek bezpośrednie spotkanie dwóch przywódców naruszyłoby propagandowy wizerunek Putina jako nieugiętego lidera, który nie zasiada do stołu negocjacyjnego z reprezentantami Ukrainy uznawanymi w Rosji za pozbawionych legitymacji. Dodatkowo obóz Putina stara się utrzymać w społeczeństwie przekonanie, że Rosja jest na drodze do zwycięstwa, a jakiekolwiek sygnały o negocjacjach mogłyby postrzegać jako przejaw słabości. ISW zwraca uwagę, że strategia propagandowa Moskwy nie pozostawia marginesu na kompromisy.

Sygnały płynące z rosyjskiej dyplomacji

Atmosferę wokół potencjalnych rozmów dodatkowo zaogniły ostatnie wypowiedzi ministra spraw zagranicznych Rosji, Siergieja Ławrowa. W niedawnym wywiadzie dla amerykańskiej telewizji, Ławrow otwarcie stwierdził, że nie ma obecnie planów spotkania przywódców Rosji i Ukrainy, podkreślając, iż szczyt na tym szczeblu mógłby się odbyć tylko wtedy, gdyby istniał już gotowy i uzgodniony plan. Tymczasem, według relacji ISW, Kreml nie dąży do wypracowania takiego planu. Oświadczenia Ławrowa miały wyjaśnić opinii międzynarodowej, zwłaszcza amerykańskiej, dlaczego Rosja nie zamierza spełnić oczekiwań dotyczących dialogu. Warto przypomnieć, że kwestię spotkania podnosił także były prezydent USA Donald Trump, widząc w nim potencjalny przełom w konflikcie. Jednak Rosja niezmiennie argumentuje, że obecny rząd w Kijowie nie posiada demokratycznej legitymacji – to narracja często powtarzana zarówno przez rosyjskich polityków, jak i przedstawicieli MSZ.

Konsekwencje dla wizerunku Putina

Analitycy ISW i niezależne rosyjskie media, takie jak portal Wierstka, zwracają uwagę, że Kreml bacznie kalkuluje ryzyko utraty wizerunku na wielu poziomach. Bezpośrednie spotkanie z Zełenskim mogłoby zostać odebrane przez rosyjskie społeczeństwo jako przyznanie się do braku postępów w wojnie lub nawet porażki polityki Putina. Jego propaganda od początku agresji konsekwentnie buduje przekaz o tym, że Ukraina nie zasługuje na status równorzędnego partnera do negocjacji, a wszelkie negocjacje są możliwe wyłącznie na warunkach dyktowanych przez Moskwę. Działania te mają też ściśle pragmatyczny charakter – Kreml stara się uniknąć sankcji gospodarczych, które mogłyby utrudnić prowadzenie wojny. Tymczasem każda oznaka gotowości do dialogu bez narzucania własnej narracji mogłaby zostać wykorzystana przez opinię międzynarodową lub wewnętrzne grupy opozycyjne jako argument przeciwko obecnej polityce Putina.

Strategia delegitymizacji ukraińskich władz

Kluczowym elementem rosyjskiej strategii informacyjnej od miesięcy jest upowszechnianie tezy o nielegalności obecnych władz w Kijowie. Ławrow, podobnie jak inni rosyjscy politycy z Dumy Państwowej, wielokrotnie kwestionowali legalność urzędników Ukrainy, twierdząc, że nie mają oni prawa do podpisania jakiegokolwiek porozumienia. Według ISW, jest to celowe działanie mające na celu zarówno zniechęcenie Zachodu do wspierania Zełenskiego, jak i stworzenie fundamentu pod możliwe przyszłe wycofanie się Rosji z ewentualnych ustaleń pokojowych. Jeżeli bowiem Moskwa uzna, że obóz Zełenskiego nie jest wiarygodnym partnerem, będzie mogła w dowolnym momencie podważyć każdy podpisany dokument, powołując się na rzekome braki formalne. Taka strategia utrzymuje władzę Putina w pozycji siły, a jednocześnie blokuje postęp na drodze do rozmów pokojowych.

Czego można się spodziewać w najbliższych miesiącach?

Patrząc na rozwój sytuacji i analizując stanowiska zarówno ISW, jak i niezależnych źródeł rosyjskich, scenariusz bezpośredniego spotkania Władimira Putina z Wołodymyrem Zełenskim w najbliższym czasie wydaje się zupełnie nierealny. Kreml zbudował wokół wojny z Ukrainą własny, hermetyczny system narracji, w którym każda próba dialogu mogłaby oznaczać utratę twarzy na arenie krajowej. Równocześnie Rosja nie ustaje w wysiłkach, by przerzucić odpowiedzialność za brak negocjacji na Kijów, posługując się argumentem o „nielegitymowanych” władzach. Doświadczenia ostatnich miesięcy pokazują, że ta strategia jest skuteczna zarówno jako narzędzie presji wewnętrznej, jak i w kontaktach z Zachodem. Wydaje się więc, że bez przełomu politycznego lub militarnego, perspektywa rozmów na najwyższym szczeblu pozostanie odległa, a opinia publiczna w Rosji będzie dalej karmiona narracją o konieczności walki do „ostatecznego zwycięstwa”.