Premier i minister na kursie kolizyjnym? Gorący spór o wydatkowanie środków z KPO
Premier Donald Tusk wyraża rozczarowanie wyjaśnieniami minister Pełczyńskiej-Nałęcz w sprawie kontrowersji wokół Krajowego Planu Odbudowy. Czy sektor HoReCa doczeka się oczekiwanej transparentności?
Krajowy Plan Odbudowy pod lupą rządu
Krajowy Plan Odbudowy to największy unijny program wspierania odbudowy gospodarki po pandemii COVID-19, przewidujący dla Polski 59,8 mld euro, z czego ponad 25,2 mld euro stanowią bezzwrotne dotacje, a ponad 34,5 mld euro preferencyjne pożyczki. Program obejmuje aż 57 inwestycji i 54 reformy, mając wzmocnić odporność gospodarczą kraju oraz pobudzić innowacyjność. Polska, choć doświadczyła opóźnień w realizacji KPO względem państw członkowskich UE – między innymi z powodu wcześniejszych sporów dot. praworządności z Komisją Europejską – od ubiegłego roku zaczęła otrzymywać kolejne transze środków. Ostatnie kontrowersje związane z rozliczeniem funduszy w sektorze HoReCa sprawiły jednak, że wydatkowanie pieniędzy z UE znalazło się ponownie w centrum uwagi opinii publicznej oraz rządu.
Napięcia pomiędzy premierem a minister funduszy
Donald Tusk podczas niedawnej konferencji prasowej nie krył rozczarowania tłumaczeniami minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz w kwestii rozliczeń unijnego wsparcia. Premier przyznał, że jest tylko „średnio” przekonany argumentami przedstawionymi przez szefową resortu, podkreślając, że oczekuje od niej jednoznacznych i natychmiastowych działań. Szczególnie istotne okazało się pilnowanie, by środki z KPO nie trafiały do przedsiębiorstw, które wykorzystują je w sposób wątpliwy etycznie lub budzący zastrzeżenia społeczne, jak nagłośnione ostatnio dotacje na firmowe jachty. Tusk zwrócił uwagę, że choć wszystko odbywa się zgodnie z procedurami, kluczowy jest stały nadzór i szybka reakcja na pojawiające się sygnały o nieprawidłowościach, by nie tylko prawo było respektowane, ale też poczucie sprawiedliwości społecznej.
Wątpliwości wokół dotacji dla sektora HoReCa
Sektor HoReCa, obejmujący hotelarstwo, gastronomię i catering, był jednym z najbardziej poszkodowanych w wyniku pandemicznych ograniczeń i lockdownów. Z tego powodu dedykowano mu znaczną część środków z KPO na dywersyfikację działalności i inwestycje modernizujące firmy. Jednak w ostatnich tygodniach media ujawniły, że niektóre przedsiębiorstwa wykorzystały dotacje na cele kontrowersyjne – między innymi zakup ekskluzywnych jachtów. Wywołało to lawinę pytań o efektywność kontroli w PARP (Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości), a także o rzetelność procesu wyboru beneficjentów. Faktycznie, według danych PARP, do końca lipca 2025 podpisano 3005 umów w programie HoReCa, wypłacając dotąd 110 mln zł z łącznej puli 1,24 mld zł na wsparcie tej branży. Minister Pełczyńska-Nałęcz zapewniła, że każda umowa jest teraz weryfikowana, a wypłaty zostaną wstrzymane tam, gdzie pojawiły się jakiekolwiek wątpliwości co do legalności i celowości wydatku.
Kroki naprawcze: kontrole, zmiany kadrowe i działania prokuratury
W odpowiedzi na sygnały o możliwych nadużyciach, ministerstwo rozpoczęło szereg wewnętrznych kontroli, które objęły zarówno nowe, jak i już zawarte umowy z beneficjentami KPO. Po wykazaniu nieprawidłowości, z końcem lipca stanowisko straciła poprzednia prezes PARP Katarzyna Duber-Stachurska. Obowiązki prezesa powierzono Krzysztofowi Guldzie, który natychmiast zlecił pogłębione audyty we współpracy z organami ścigania. Prokuratura Regionalna w Warszawie już prowadzi czynności sprawdzające. Minister Pełczyńska-Nałęcz podkreśliła, że takie działania nie są czymś nadzwyczajnym w przypadku dużych programów publicznych. Błędy eksperckie i proceduralne mogą się zdarzyć, kluczowe jest jednak natychmiastowe reagowanie – zwrot dotacji tam, gdzie wykryto uchybienia, oraz transparentna komunikacja z opinią publiczną i Komisją Europejską.
Konsekwencje polityczne i społeczne afery wokół KPO
Sprawa wymusiła szereg politycznych dyskusji i spekulacji o konsekwencjach dla resortu funduszy i polityki regionalnej. Wicepremier Krzysztof Gawkowski stanowczo zaprzeczył jakoby rozważano dymisję Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz, uznając, że dotychczasowe działania były zgodne z zasadami. Jednocześnie premier Tusk podkreślił konieczność nieustannej czujności, realnej kontroli przepływu środków oraz refleksji nad systemem ich przyznawania. Wspólnota europejska z uwagą przygląda się sposobowi rozliczania funduszy w krajach członkowskich – wszelkie nieprawidłowości mogą zaburzyć tempo wypłat kolejnych transz, a nawet narazić Polskę na sankcje bądź wstrzymanie finansowania.
Rola KPO dla gospodarki i wyzwania na przyszłość
KPO stanowi bezprecedensową szansę na inwestycje w nowoczesność i zieloną transformację gospodarki. Przeznaczone środki mają wspierać m.in. cyfryzację, energetykę odnawialną, służbę zdrowia i edukację. Reforma wydatkowania tych pieniędzy i wzmocnienie mechanizmów kontrolnych staje się dziś jednym z kluczowych wyzwań dla władz oraz przedsiębiorców. Chociaż rząd deklaruje przejrzystość i gotowość do korekt, społeczne zaufanie wymaga skutecznej kontroli i szybkiego reagowania na sygnały nadużyć. Przypadki takie jak ten w sektorze HoReCa pokazują, jak łatwo nawet najlepiej zaprojektowany system może stać się źródłem napięć, jeśli zabraknie sprawnego nadzoru i determinacji w egzekwowaniu prawa. Najbliższe miesiące będą kluczowe nie tylko dla oceny skuteczności KPO, ale i wiarygodności polskiego rządu na unijnej arenie.
