SpaceX pod lupą: miliardy z budżetu, podatki bliskie zera?

Setki miliardów dolarów i wsparcie z budżetu państwa

SpaceX, założona przez Elona Muska w 2002 roku, zrewolucjonizowała globalny rynek kosmiczny, zdobywając pozycję lidera w sektorze wynoszenia ładunków na orbitę oraz rozwoju sieci satelitarnej Starlink. Według raportu „New York Times”, kluczowe znaczenie dla sukcesu firmy miały rządowe kontrakty — zwłaszcza te zawarte z NASA, Pentagonem i amerykańskimi służbami wywiadowczymi. W 2020 roku aż 84% przychodów SpaceX pochodziło właśnie z umów z amerykańskimi instytucjami federalnymi. Warto przypomnieć, że współpraca z NASA pozwoliła nie tylko na rozwinięcie rakiet Falcon, ale również na budowę statków Crew Dragon i udział w programie Artemis, dążącym do ponownego lądowania ludzi na Księżycu. Dzięki strumieniowi publicznych środków SpaceX mogła inwestować gigantyczne kwoty w prace badawczo-rozwojowe i ekspansję na kolejne rynki, stając się wycenianą w 2025 roku na ponad 350 mld dolarów jedną z najcenniejszych prywatnych firm świata.

Prawne triki podatkowe: luka w systemie?

Mimo miliardowych przychodów i dynamicznego wzrostu SpaceX, firma według ustaleń „New York Times” praktycznie nie płaciła federalnych podatków dochodowych przez większość swojego istnienia. Kluczowym elementem tej sytuacji były olbrzymie skumulowane straty poniesione przez spółkę do 2021 roku, wynikające z nakładów inwestycyjnych na rozwój technologii rakietowych oraz budowę globalnej sieci Starlink. Amerykańska reforma podatkowa z 2017 roku umożliwiła przenoszenie strat na kolejne lata, niemal bez ograniczeń, co pozwoliło SpaceX odliczać je od przyszłych zysków. W praktyce oznacza to, że nawet generując zysk operacyjny w wysokości 5 mld dolarów w 2024 roku, firma nadal mogła korzystać z ulg i nie płacić podatku dochodowego. Według wewnętrznych dokumentów SpaceX, dostępnych dla inwestorów, istnieje ryzyko, że przedsiębiorstwo nie będzie zobowiązane do znaczących płatności podatkowych na poziomie federalnym jeszcze przez wiele lat.

Rosnące dochody i skromne wpłaty do budżetu

Z danych dostępnych dla inwestorów i informacji „NYT” wynika, że SpaceX wykazała w 2021 roku zaledwie 83 tysiące dolarów podatku federalnego i 483 tysiące podatku dochodowego zapłaconego za granicą, co przy przychodach rzędu miliardów dolarów wydaje się proporcją minimalną. Zyski firmy rosną z roku na rok – w 2024 roku, według szacunków Reutersa, przychody SpaceX miały przekroczyć 15,5 mld dolarów. Sztandarowa usługa, Starlink, wyprzedziła już tradycyjne operacje rakietowe pod względem generowanych przychodów, a liczba abonentów tej globalnej sieci satelitarnej przekroczyła 6 milionów. Jednocześnie, znakomita kondycja finansowa spółki nie idzie w parze ze wzrostem udziału w finansowaniu państwa – krytycy podkreślają, że mechanizmy podatkowe preferencyjne dla start-upów technologicznych pozwalają dynamicznie rozwijającym się korporacjom minimalizować udział w pokrywaniu kosztów funkcjonowania państwa.

Krytyka i kontrowersje wokół polityki podatkowej

Eksperci prawa podatkowego, cytowani przez amerykańskie media, wskazują jednoznacznie, że takie wykorzystanie przepisów nie jest sprzeczne z prawem, lecz wywołuje poważne wątpliwości moralne i społeczne. Danielle Brian z organizacji Project on Government Oversight nazwała to „dziwaczną decyzją”, podkreślając, że ulgi nie były projektowane z myślą o firmach notujących miliardowe wzrosty wartości rynkowej i ogromnych przychodach z kontraktów publicznych. Gregg Polsky, profesor prawa podatkowego z Uniwersytetu Nowojorskiego, oceniał, że strata operacyjna SpaceX była tak duża, iż firma niemal na pewno od lat nie płaciła podatku federalnego, a wysokość skumulowanych strat sugeruje, że sytuacja nie zmieni się nawet przy dalszym wzroście zysków. Krytycy podkreślają, że SpaceX zbudowała potęgę m.in. dzięki środkom podatników, a jednocześnie ponosi minimalny wkład finansowy do wspólnej kasy Stanów Zjednoczonych.

Co dalej z przyszłością SpaceX i polityką podatkową w USA?

Rola SpaceX w amerykańskim przemyśle kosmicznym wydaje się niezagrożona, a jej dynamiczny rozwój i kolejne kontrakty rządowe tylko wzmacniają dominującą pozycję spółki. Jednak dyskusja wokół korzystania przez Muska i jego firmy z preferencyjnych mechanizmów podatkowych nabiera na sile w kontekście rosnących nierówności społecznych i debaty o sprawiedliwości podatkowej w USA. Przyszłość pokaże, czy Kongres zdecyduje się na ograniczenie możliwości przenoszenia strat przez wysoko wyceniane korporacje, czy też obecne rozwiązania pozostaną bez zmian. Pewne jest jedno: historia SpaceX staje się symbolem współczesnych wyzwań – zależności sektora prywatnego od środków publicznych i napięć wokół uczciwego dzielenia się kosztami funkcjonowania państwa przez największe firmy technologiczne świata.