Trzy siły świata: prezydent Stubb odsłania kulisy globalnych zmian

Książka Stubba – spojrzenie ze szczytu światowej polityki

Wydana właśnie książka prezydenta Finlandii Alexandra Stubba, zatytułowana „Trójkąt siły – Era przełomu i przyszłość porządku światowego”, natychmiast wzbudziła zainteresowanie nie tylko polityków, ale także analityków i opinii publicznej na całym świecie. Autor, urzędujący od marca 2024 roku prezydent Finlandii, sięga po swoje wieloletnie doświadczenie w dyplomacji i polityce międzynarodowej. Wywodzi się z grona liderów europejskich, był premierem i ministrem spraw zagranicznych, a także profesorem politologii na Uniwersytecie Europejskim we Florencji. Książka powstała pierwotnie w języku angielskim, jednak planowane są już kolejne tłumaczenia na szereg języków, w tym szwedzki, norweski, estoński, włoski i ukraiński. Prezentując własną perspektywę, Stubb nie boi się stawiać tez o wielowymiarowych skutkach agresji Rosji na Ukrainę dla struktury systemu światowego.

Wojna na Ukrainie jako historyczny punkt zwrotny

Jednym z głównych wątków książki jest stwierdzenie, że agresja Rosji na Ukrainę zakończyła epokę powojennego ładu i zainicjowała epokę przełomu. Stubb uważa, że wydarzenia z lutego 2022 roku uruchomiły procesy o doniosłości historycznej, przewyższające trzy dekady po upadku muru berlińskiego. Zauważa również, że powrót polityki wielkich mocarstw sprawił, iż świat stoi dziś na rozdrożu. Dwa tradycyjne bieguny – Zachód i Wschód – pozostają w sporze, jednak coraz wyraźniej rośnie znaczenie państw Globalnego Południa. Według Stubba, to właśnie te nowe siły będą definiować reguły światowego ładu w nadchodzących latach, a wojna w Ukrainie unaoczniła pęknięcie dotychczasowych mechanizmów bezpieczeństwa międzynarodowego. Tezy Stubba potwierdzają także niezależne analizy zachodnich think-tanków, m.in. European Council on Foreign Relations, wskazujące na przesunięcie osi wpływów globalnych.

Trójkąt siły – nowe perspektywy globalnej równowagi

W centrum rozważań Stubba znajduje się tzw. trójkąt siły, na który składają się Zachód (Stany Zjednoczone, Europa i ich sojusznicy), Wschód (Rosja, Chiny oraz bliscy partnerzy) i wyłaniające się Globalne Południe (Afryka, Ameryka Południowa oraz część Azji). Próba zdefiniowania przyszłych relacji wymaga, według autora, wsłuchania się nie tylko w głosy Waszyngtonu, Pekinu czy Moskwy, ale także liderów Brazylii, Indii czy Nigerii. Zdaniem fińskiego prezydenta to balansowanie sił między wspomnianymi trzema blokami będzie decydować o przyszłości światowego porządku – zarówno pod względem bezpieczeństwa, jak i rozwoju gospodarczego czy polityki klimatycznej. Stubb opowiada się za modelem multilateralizmu i budowania partnerstw ponad tradycyjnymi konfliktami, wskazując na erozję dotychczasowych mechanizmów ONZ i innych organizacji międzynarodowych. Swoimi wnioskami wpisuje się w rosnącą debatę o przyszłości instytucji globalnych, niejednokrotnie krytykowanych za powolność i brak skuteczności w obliczu kryzysów.

Rozmowy z politykami i kulisy wymiany z Ławrowem

Oprócz analizy procesów globalnych, książka Stubba jest również relacją z osobistych doświadczeń autora jako aktywnego uczestnika polityki światowej. Prezydent opisuje otwarcie swoje interakcje z liderami – zarówno z Unii Europejskiej, jak i Rosji czy Stanów Zjednoczonych. Szczególny rozgłos zyskała historia wymiany wiadomości tekstowych między Stubbem a Siergiejem Ławrowem, rosyjskim ministrem spraw zagranicznych, w pierwszych dniach wojny na Ukrainie. W relacji Stubb przytacza zrezygnowany ton rozmowy („Proszę, powstrzymaj to szaleństwo; tylko ty możesz go powstrzymać”) i propagandowe odpowiedzi Ławrowa, które – jak podkreśla – tylko pogłębiały poczucie bezsilności wobec przesuwających się „płyt tektonicznych historii”. Te osobiste opowieści z pierwszej ręki rzucają nowe światło na mechanizmy podejmowania decyzji na najwyższych szczeblach dyplomacji oraz ukazują emocjonalny ciężar obecnych liderów w obliczu globalnych kryzysów.

Reakcja Zachodu i przyszłość wielostronnego porządku

Zgodnie z poglądami Stubba, siła Zachodu tkwi w jedności i zdolności do budowania sojuszy, jednak powinna być wspierana szczerym dialogiem z Globalnym Południem i próbą włączenia nowych graczy do systemu światowego. Prezydent Finlandii wskazuje, że kluczowe będzie przezwyciężenie pokusy powrotu do podziału świata na dwa bloki i otwartość na niestandardowe podejścia do polityki międzynarodowej. W tym kontekście silnie podkreśla wagę multilateralizmu oraz porządku opartego na regułach, które – jego zdaniem – powinny być bardziej elastyczne i dostosowane do nowych realiów. Stubb odwołuje się również do przykładów efektywnej dyplomacji z własnych doświadczeń, podkreślając, jak ważna jest rola dialogu, nawet w sytuacji głębokiego kryzysu.

Te wnioski korespondują z aktualnymi debatami na forum Unii Europejskiej, NATO i ONZ, dotyczącymi potrzeby głębokich reform i wzmocnienia współpracy międzynarodowej w zakresie bezpieczeństwa, energetyki i migracji.

Nowe wyzwania i rola liderów w niestabilnych czasach

Prezydent Stubb podkreśla, że obecne czasy to przede wszystkim wyzwanie dla przywódców – test ich dojrzałości politycznej, umiejętności adaptacji i zdolności przewidywania skutków decyzji. W jego książce nie brakuje osobistych anegdot dotyczących spotkań z innymi światowymi liderami, w tym Ursulą von der Leyen, Wołodymyrem Zełenskim czy Emmanuelem Macronem. Wskazuje również na konieczność angażowania społeczeństw w globalną debatę oraz wzmacniania odporności demokratycznych instytucji. Stubb zwraca uwagę, że nadchodzące lata rozstrzygną o tym, czy świat skręci w stronę nowych podziałów i konfliktów, czy znajdzie sposób na budowę bardziej sprawiedliwego i bezpiecznego ładu. W tym kontekście jasno rysuje przekonanie, że przekroczenie dotychczasowych schematów myślenia przez decydentów i odejście od prostych podziałów będzie kluczowe dla przyszłości całej wspólnoty międzynarodowej.